EHBO bij dieren
T. de Rooij, K. Kuijer, E. van Bommel, J. Verbeek, N. Blom
!!!Dieren in het nauw!!!
Wij willen u graag informatie geven over EHBO bij: honden, katten, paarden, konijnen en knaagdieren.
De belangrijkste doelen van EHBO bij dieren
- Het leven van het dier redden
- Het lijden van het dier verrichten
- De kans op herstel vergroten
- Het dier, zonder het verder te verwonden het de verwonding te verergeren, te vervoeren naar de dierenarts
EHBO toepassen
- Neem voldoende tijd om de situatie goed in te schatten.
- Zorg ervoor dat de situatie veilig is voor omstanders, het dier en u zelf.
- Blijf kalm en twijfel niet als u het dier benadert.
- Houd andere mensen zo veel mogelijk op afstand, tenzij u hun hulp nodig hebt.
- Zorg ervoor dat uw bewegingen rustig gelijkmatig en voorspelbaar zijn.
- Kijk het dier zo min mogelijk in de ogen aan, dit kan bedrijgend overkomen.
- Bescherm uzelf; LET OP horens, hoeven, tanden, klauwen en snavels.
- Let er op dat een dier in zoon situatie vreemde en onverwachtse bewegingen kan maken.
- Let op direct contact met zieke dieren, dieren kunnen ziektes bij zich dragen die van dier op mens overdraagbaar zijn. Let vooral op bij levende en dode vleermuizen in verband met hondsdolheid, Maar ook met vossen in verband met vossenlintworm.
- De meeste dieren zijn veel rustiger in het donker, dek hierom het hoofd af met bijvoorbeeld een doos of een dikke donkere stof.
- Denk in elke nieuwe situatie eerst goed na voor u iets gaat doen. De ene keer werkt iets dat de andere keer niet werkt.
- Houd het dier zo vast dat het u en zichzelf niet niet kan bezeren.
- Om het veilig te houden is het handiger het dier te lokken of te begeleiden. Jaag het dier als het niet hoeft niet op.
- Zorg er voor als het dier gevangen moet worden dat u het zo vloeiend en rustig mogelijk laat verlopen voor het dier.
- Als u het dier niet alleen kan helpen, vraag dan om hulp van één of meerdere personen. Denkt u het dier helemaal niet te kunnen helpen, schakel dan zo snel mogelijk de dierenambulance in!!
Omgaan met emoties
Vaak hebben eigenaren een hele hechte band met huisdier, hierdoor kunnen de emoties hoog oplopen met een ongeval.
Eigenaren zijn vaak boos op de gene die er voor heeft gezorgd dat hun dier in de omstandigheden verkeerd waar hij nu in is. Het kan ook voor komen dat er tegen u word gezegd dat er geen hulp nodig is. Probeer ze er dan met feitelijke argumenten van te overtuigen dat dit wel het handigst is.
Zorg ervoor dat u uw eigen emoties ook onder controle houd. Het dier helpen is uw prioriteit, en uw emoties kunnen daarbij in de weg staan.
Als u hulp hebt verleend, wilt u natuurlijk weten of het heeft geholpen wat u hebt gedaan. U kan dan contact opnemen met de dierenarts of met de eigenaren van het dier. Deze eigenaren kunnen het wel fijn vinden dat u contact met ze opneemt. Maar wees niet teleurgesteld als iemand niet met u wilt praten.
Dwangmiddelen bij dieren
U kunt bij agressieve honden gebruik maken van een snuitbandje. Om zo'n snuitbandje te maken het een flink lang stuk stof nodig van 5 cm breed. U maakt in de de band een lus die u over de snuit van de hond schuift. Deze lus trekt u strak aan en u zorgt ervoor dat de knoop van de lus aan de onderkant van de onderkaak zit. De overige uiteindes brengt u vervolgens naar achteren, waar u ze met een strik in de nek knoopt. Er bestaan ook kant en klare muilkorfjes.
Het paard
Te water, doen en niet doen
DOEN:
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Met een boot te water, om het paard naar de kant te geleiden.
Bel uw paardenarts om het paard na deze gebeurtenis een controle te doen.
NIET DOEN:
Met een touw aan het hoofd proberen het paard eruit te trekken.
Zelf te water gaan.
Maagovervulling/ Digestieapparaat
HOE TE HERKENNEN:
Het paard heeft last van buikpijn.
WAT TE DOEN:
Bel uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Koliek
Koliek kan komen door nierstenen, leverziekten, tumoren of oorzaken gelegen in het maag-darmkanaal.
Het paard heeft last van ernstige buikpijn.
De buik omvang van het paard is plotseling erg toe genomen.
Het paard is onrustig.
Het paard zweet.
Het paard heeft een hoge hartslag.
Rommelige geluiden uit de buik vandaan.
Het paard kan in shock raken.
En de slijmvliezen kunnen donkerrood van kleur zijn.
WAT TE DOEN:
Bel uw paardenarts.
Als het paard gaat liggen rollen moet je het dwingen op te staan, en met het paard gaan lopen.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Verstopping van de slokdarm/ Oesophagusobstructie
Hoe te herkennen:
Het paard maakt een grote hoeveelheid van speeksel aan.
Het paard hoest.
Er komt voedsel uit de neus naar buiten.
Soms staat het paard met een gestrekte nek.
En het paard is onrustig.
Wat te doen:
Bel uw paardenarts, deze kan het verwijderen.
Verwijder het water en voer.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Kreupelheid
Hoe te herkennen:
Het paard loopt mank.
Wat te doen:
Stijg af en begeleid het paard rustig naar stal.
Wil het paard de hoef of het been helemaal niet belasten, laat het dan staan en bel de paarden dierenarts. Blijf bij het paard staan.
Als het kan het voorwerp wat in de hoef zit dat deze kreupelheid veroorzaakt verwijderen. onthoud dan echter wel welke kant het opstak voor de paarde dierenarts.
Lukt het niet het eruit te halen laat het dan zitten voor de paardenarts.
Als het iets aan het paard zijn gewrichten of been is laat het dan staan en bel de paaren dierenarts.
Bel in alle tijden uw paardenarts op.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Trauma
Hoe te herkennen:
Het paard ligt bijvoorbeeld vast of iets anders.
vaak ademen ze heel snel en zijn erg onrustig.
Wat te doen:
Laat het paard zo min mogelijk bewegen.
Laat het paard zo veel mogelijk met rust.
Is het een veulen zorg dan dat de moeder erbij kan.
Zorg dat het paard stevigheid heeft.
Bel indien nodig uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Spierkrampen
Hoe te herkennen:
Het paard heeft pijn.
Het paard heeft last van spierkrampen.
Het paard heeft een snelle pols.
En het paard kan een hoge temperatuur hebben.
Wat te doen:
Al de boven- matige inspanning moet stoppen.
Geef het paard enige tijd rustige beweging tot de krampen ophouden, en de lichaamstemperatuur is gezakt.
Maandagziekte/ Spierbevangenheid
Hoe te herkennen:
Het paard heeft spierpijn.
Het paard zweet.
Het paard loopt stijf.
Het paard staat de hele tijd als of het moet plassen.
En het paard heeft een snelle ademhaling.
Wat te doen:
Geen beweging geven zelfs niet als het midden in het bos gebeurd.
Bel uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Tetanus
Hoe te herkennen:
Een paard plotseling wat stijf gaan lopen.
De spierverlamming wordt steeds erger; het paard kan niet meer staan en het sterft na ongeveer een week doordat de ademspieren verlamd raken.
Wat te doen:
Bel uw paardenarts en laat het paard behandelen.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Hoefbevangenheid/ Laminitis
Hoe te herkennen:
Het paard wil de betreffende hoeven niet belasten.
Het paard staat wat achterover gehangen.
De hoeven voelen warm.
Het paard is onrustig.
Het paard zweet.
Het paard loopt moeilijk/ mank.
Wat te doen:
Koel de hoeven.
Bel uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Rotstraal
Hoe te herkennen:
Het paard loopt kreupel.
De hoorn van de zool is zacht en zwart.
Het stinkt.
En er zitten scheuren in de hoef en straal.
Wat te doen:
Houd de stal goed schoon en mest dagelijks uit.
Bel uw hoefsmid.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Tetanie
Hoe te herkennen:
Het paard loopt stijf/mank.
Het paard krijgt spiertrillingen.
Het paard kan niet goed meer staan.
Het paard kan zweten.
En het paard kan een hoge hartslag hebben.
Als het lang aanhoud kan het paard in coma raken.
En als laatste dood gaan.
Wat te doen:
Bel uw paardenarts, voor een infuus met kalk erin.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Te voorkomen door tijdens de dracht het juiste uitgebalanceerde voer te geven aan uw paard.
Rabiës/Hondsdolheid
Hoe te herkennen:
Het paard oogt dol/agressief.
Wat te doen:
Laat het paard met rust.
Waarschuw de politie.
Bel uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Epilepsie
Hoe te herkennen:
Het kan zich uiten van krampen in de lip, tot complete aanvallen waar het paard niet meer weet wat hij doet en wild om zich heen gaat slaan.
Het uit zich in veel verschillende vormen zo ook in het wilde weg gaan rennen.
Wat te doen:
Er valt niks aan de epilepsie zelf te doen.
Als het paard zo heftig gaat slaan blijf er dan bij uit de buurt.
Duurt de aanval langer dan 10 min, bel dan uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Narcolepsie
Hoe te herkennen:
Het paard word spontaan heel sloom of valt zelfs in slaap.
Het paard heeft vaak als het deze ziekte heeft geen kniereflex.
Het paard kan ook heel moeilijk gewekt worden.
Wat te doen:
Niks het paard word vanzelf weer wakker en er is niks aan te doen.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Hart en bloedvat problemen
Hoe te herkennen:
Spontane verlammingen.
Plotselinge onwel wording van het paard.
Te snelle of te langzame of onregelmatige hartslag.
Voorbeelden:
aangeboren hart problemen.
Bevestigingen van de hartkleppen kunnen los laten.
Vergiftiging van het spierweefsel.
Wormlarven van de spoelworm zwemmen door de bloedvaten heen.
Beschadiging aan de bloedvaten.
Stolsel wat loslaat en ergens in een bloedvat een verstopping veroorzaakt.
Wat te doen:
Bel uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Respiratieapparaat/ ademhalings- problemen
Hoe te herkennen:
Het paard hoest.
Heeft snot uit de neus lopen.
Het paard is lusteloos.
Bloed uit de neus.
Dikke keelstreek.
Tot in het ergste geval de dood.
Voorbeelden:
Longontsteking.
Longwormen.
Schimmelinfecties.
Wat te doen:
Bel uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Droes (het verboden woord op alle paarden stallen)
Hoe te herkennen:
Opgezette lymfeklieren.
Open braak van de lymfeklieren (met pus).
Tot de dood.
Wat te doen:
Zet de paarden in quarantaine.
Waarschuw de paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Maanblindheid/ Oogprobleem
het paard knijpt het oog dicht.
Er komt pus uit het oog.
Er zit een blauwwitte waas over het oog van het paard.
Wat te doen:
Bel uw paardenarts voor advies.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Stofwisselingsziektes
Hoe te herkennen:
Het paard of de pony neemt gedurende enige rijd te weinig voer op.
Gele slijmvliezen.
het paard heeft diarree.
Het paard is slomer dan normaal.
Tot de dood.
Wat te doen:
Bel uw paardenarts om de oorzaak te onderzoeken.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
Geboorteproblemen
Als uw paard gaat bevallen schakel dan altijd voor de zekerheid uw paarden arts in.
Hoe te herkennen:
De bevalling duurt langer dan 15 minuten nadat het vruchtwater er af is gekomen.
Voorbeelden:
Stuitligging.
Kopligging.
Schouderligging.
Nageboorte die niet helemaal afkomt.
Abortus.
Wat te doen:
Bij een abortus moet u de nageboorte en het vrucht bewaren voor nader onderzoek.
Bel uw paardenarts.
Blijf ten alle tijden rustig voor uw paard.
De Cavia
Vitamine C
Ook kan u de cavia vitamine C toedienen door middel van fruit.
Hoe herken je een vitamine C tekort:
- Diarree
- Pijnlijke gewrichten
- Anorexia
- Bloedingen in weefsels (met name in slijmvliezen, zoals in de mond en gewrichten)
- Slechte groei
- Slechte wond genezing
Door kaakgewrichtsproblemen kan de 'brug over de tong' ontstaan. (zie afbeelding)
Deze ontstaat doordat de kaakgewrichten pijn doen en de kaakspieren verslappen, hierdoor word de kauwbeweging afwijkend. Er zal dan een afwijkende slijtage optreden aan de kiezen en tanden.
Mijten
De cavia kan mijten krijgen door direct contact met een andere cavia.
De mijt kan dan een lange termijn ongemerkt aanwezig zijn, maar kan tot uiting komen door stress, vakantie logeerpartijtjes, etc.
Dit kan ook voorkomen bij konijnen.
Hoe te herkennen:
- Huidontsteking
- Kaalheid
- Heftige jeuk, en daardoor epilepsie
- Door krabben: zware wonden
- Door niet op tijd behandelen kan de cavia door uitputting sterven
Behandeling:
De mijt kan behandeld worden door een injectie met een schurftmijt dodend middel.
Deze injectie word één of twee keer per week herhaald, waarvan het doel is om ook de uitkomende eitjes te doden.
Longontsteking
Daarom is het belangrijk om konijnen en cavia's gescheiden te houden.
Doordat cavia's gevoelige longen hebben, kan een longontsteking ook tot uiting komen door stress.
Mastitis
Oorzaak:
De zeugjes kunnen Mastitis krijgen als zij jongen zogen in onhygiënische omstandigheden.
Hoe te herkennen:
Voor de jongen:
- Krijgen niet genoeg melk
- Groeien niet
- Sterven van de honger
De moeder kan een bloedvergiftiging van de ontstoken melkklier krijgen en hieraan overlijden
Tympanie/ Trommelzucht
Hoe te herkennen:
- Opgelopen, pijnlijke buik
- Erg onrustig
- Niet willen eten
- Knarsen van de tanden
- In ernstige gevallen: Uitdroging, shock, benauwdheid en sterfte
Behandeling:
De cavia met Tympanie krijgt:
- Darmstimulerende middelen
- Pijnstillers
- Eventueel een infuus
- Soms is het geven van paraffine noodzakelijk, om de maagdarmpassage te versnellen
- Vooral veel vezelrijk ruwvoer
Als de cavia niet meer wil eten, zal hij gedwangvoerd moeten worden.
De Muis
MHV - Mouse Hepatitis Virus
Hoe te herkennen:
- Jonge muizen kunnen dodelijke diarree of een hersenontsteking krijgen
- Volwassen muizen kunnen een ernstige leverontsteking krijgen
Behandeling:
- Uitzetten van muizen
- Grondig reinigen van hokken
Als de muizen gehouden moeten worden:
- Euthanasie van alle niet-essentiële dieren
- Strikte quarantaine
Tyzzer's disease
Oorzaak:
De ziekte word veroorzaakt door een bacterie (Clostridium piliforme).
Symptomen:
- Bij pas gespeende muizen die onder stress staan kan het sloomheid en sterfte veroorzaken door aantasting van het hart en darmen.
- Bij mannetjes kan de urineleider verstopt raken door een prop eiwit
- Ooguitvloeing door een hoge concentratie ammoniak in de lucht veroorzaakt worden
Bij ratten kan dit ook voorkomen. Zij hebben alleen nog een extra symptoom, namelijk dat de voetzolen opgezwollen raken.
Behandeling:
- Weinig stress
- Regelmatige schoonmaak
De Rat
SDAV - sialodacryoadenitis virus
Dit virus kan vergeleken worden met een griepvirus en komt meerdere keren per jaar in verschillende varianten voor.
Hoe te herkennen:
- Ontsteking van traanklieren
- Ontsteking van speekselklieren
- Heftige jeuk
- Door krabben ernstig oogletsel
Behandeling:
Voorkoming van ziekte kan niet, omdat het een erg besmettelijk virus is.
Wat je kan doen als de rat besmet is met het virus, is voorkomen van verder oogletsel.
Het Konijn
Erfelijke ziektes
Dit houd in dat het konijn een verhoogde druk in het oog heeft, waardoor het lijkt alsof het oog van het konijn blauw is.
Afwijking van het dijbeen
Deze afwijking kan bij sommige dieren pas duidelijk worden als de dieren enkele maanden oud zijn.
Het gevolg van deze afwijking is dat de dieren niet meer kunnen staan.
Enteropathie - darmziekte
- Onhygiënische omstandigheden
- Slecht voer
- Aangeboren afwijkingen
- Infectieziekten
Gevolg
- Lever of darm word dodelijk aangetast
- Slecht eten
- Sloomheid
- Diarree
- Sterfte
Oververhitting
Bij 28 graden en vochtige lucht kunnen konijnen oververhit raken en dood gaan.
Te voorkomen door:
- De dieren af te koelen door ze nat te maken
- Eventueel behandeling tegen shock
Infectie met vliegenlarven
Hoe ontstaat dit?
Deze infectie kan vooral tot uiting komen als de konijnen niet goed verzorgd worden.
Er blijft dan dunne ontlasting aan de anus kleven.
Daardoor raakt de huis geïrriteerd en verzwakt.
Dan krijgen vliegen de kans om hun eitjes daar te leggen.
Gevolg
De maden eten het konijn levend op.
Myxomatose
Symptomen
- Ernstige oogontsteking
- Zwelling van de kop
- Zwelling onder de staart
Voorkomen
Deze ziekte kan voorkomen worden door het konijn elk voorjaar te laten inenten.
VHD - Viral Hemorrhagic Disease
Symptomen
- Bloedingen uit de neus
- Urine met bloed
- Bloederige vaginale uitvloeiing
- Krampen
Voorkomen
Deze ziekte kan voorkomen worden door het konijn in te laten enten.
Longontsteking
Het konijn krijgt eerst last van snot door een bacterie (Pasteurella multocida), wat tot een neusontsteking leid.
Uiteindelijk krijgt het konijn hier een longontsteking van.
Gevolgen
- Abcessen, welke ook voor de mens gevaarlijk zijn
Symptomen
- De ogen en oogleden van het konijn worden dik en opgezet
Daarom moet je het konijn regelmatig bekijken, zodat je snel kan handelen en verergering tegen kan gaan.
Voet zweren
Leven op een te harde en/of vieze ondergrond.
Gevolg
- Zweren op de voeten
- Pijn
- Ontstoken buikholte
Voorkomen
Om ervoor te zorgen dat het konijn geen voetzweren krijgt, moet je regelmatig (één keer in de week) de ondergrond verversen. Hierdoor word het niet hard en word het niet al te vies.
Baarmoederontsteking
De voedster krijgt niet regelmatig jongen, waardoor bacteriën de kans krijgen om via de vagina in de baarmoeder terecht te komen en daar ontstekingen kunnen veroorzaken.
Gevolg
- Vaginale uitvloeiing
- Anorexia
- Sloomheid
- Zwakte
- Dikkere buik
Voorkomen
Deze ontsteking kan voorkomen worden door het konijn preventief te laten steriliseren.
Tympanie
- Gebitsafwijkingen: Tanden staan scheef of worden te lang
- Dieren kunnen niet meer goed kauwen
- Slikken te grote brokken eten in
Of door:
- Slechte voeding
- Darmontsteking
Voorkomen
Het is dus erg belangrijk om de tanden van het konijn regelmatig te bekijken en zo nodig langs de dierenarts te gaan om de tanden te laten bijslijpen.
Ook is het belangrijk dat het konijn goede voeding krijgt.
Moerziekte
Dit is een stofwisselingsziekte.
- Te laag calciumgehalte
Hierdoor word kalk met de melk afgegeven
Symptomen
- Zwakte
- Verlammingsverschijnselen
Behandeling
Bij een behandeling tegen de melkziekte dient de dierenarts een infuus met kalk te geven.
Ook kan het dier bijgevoerd worden met bijvoorbeeld druivensuiker.