Testamentair erfrecht
Hoofdstuk 8
Redenen voor een testament
Het erfrecht bevat een goede standaardregeling, zeker voor een echtpaar met kinderen. Maar het kan zijn dat de standaardregeling helemaal niet bij de gezinssituatie of bij de wensen van de erflater past. In dit geval moet er een testament worden opgemaakt. Dit is vaak het geval bij stiefkinderen, pleegkinderen en samenwonenden.
Het is mogelijk om bewind te laten instellen voor de erfenis. Dit betekent dat de erfgenaam pas over de erfenis kan beschikken op het aangegeven tijdstip.
Ook bestaat er uitsluiting van aangetrouwde kinderen. Dit betekent dat als een erfgenaam in gemeenschap van goederen is getrouwd, de erfenis alleen van de erfgenaam is.
Het testament gaat niet alleen maar over een erfenis. Je kunt in een testament ook regelen wie de voogd van je kinderen wordt bij het overlijden.
In het testament kun je ook een executeur benoemen. De executeur wikkelt het nalatenschap af.
Het testament
Een testament is een notariƫle akte met daarin de uiterste wil van de erflater. Degene die een testament laat maken noemen we de testateur.
Voor de testateur bestaan een aantal eisen;
- De testateur moet minimaal een leeftijd van zestien jaren hebben bereikt
- De testateur moet wilsbekwaam zijn
- Als de testateur vanwege een geestelijke stoornis onder curatele staat heeft hij een machtiging nodig van de rechtbank
Is niet aan deze eisen voldaan, dan is het testament nietig.
De notaris stelt vaak het testament op. Het origineel wordt ook bij de notaris op het kantoor bewaard. De testateur krijgt een afschrift mee naar huis. Een dergelijk testament wordt een notarieel of openbaar testament genoemd.
De testateur mag zo vaak als hij zinvol vindt het testament wijzigen. Dit meldt de notaris aan het CTR. Op het moment dat de testateur is overleden geldt het laatst opgemaakte testament.
Uitleg van het testament
Meestal is een testament duidelijk en ondubbelzinnig, maar wat als dit het niet is? De tekst in het testament moet altijd worden gevolgd, tenzij het echt niet duidelijk is. Art. 4:46 Burgerlijk wetboek geeft drie vuistregels;
- Er moet worden gelet op de verhoudingen die de erflater wenste te regelen, en op de omstandigheden waaronder het testament is gemaakt.
- Uitgangspunt van de uitleg is de tekst in het testament zelf, verklaringen zijn in principe niet van belang. Alleen als het testament echt onduidelijk is mag er om een verklaring worden gevraagd.
- Het de erflater zich kennelijk vergist dan mag er worden afgeweken van de tekst in het testament.
Als een gehuwde erflater na het opstellen van het testament gaat scheiden, dan vervallen de bevoordelen. Tenzij de erflater uitdrukkelijk bepaald dat hij na een scheiding de echtgenoot wil bevoordelen.
Legitieme portie
Kinderen hebben altijd recht op een bepaald deel van de erfenis. Dit gedeelte wordt het legitieme portie genoemd. Het legitieme portie bedraagt de helft van de wettelijke verdeling.
Degene die recht heeft op een legitieme portie noemen we een legitimaris.
Er wordt vaak gezegd dat kinderen niet kunnen worden onterfd. Dit is in praktijk niet helemaal waar. Ze zijn dan geen rechtsopvolger meer. Wel heeft een kind recht op het legitieme portie. Dit is een bedrag in geld en geen goederen.
Ook het legitieme portie blijft bij de langstlevende ouder.
Legaat
Een legaat is een goed of een bedrag in geld dat de testateur nalaat aan een (rechts)persoon. Iemand die een legaat kan vorderen noem je een legataris. Een legataris heeft niets te maken met de afwikkeling van de erfenis, dus ook niet met de schulden.
Codicil
Tot nu toe hebben we alleen kenbaar gemaakt dat het testamentair erfrecht het wettelijk erfrecht kan doorbreken. Maar ook een codicil kan dit.
Voor meubels, kleding en sieraden is een codicil voldoende. Een codicil moet handgeschreven zijn, gedateerd en ondertekend.
Het voordeel van een codicil is dat het gemakkelijk te maken en wijzigen is. Het nadeel is dat je het gemakkelijk kwijtraakt. De erflater doet er verstandig aan om een codicil in bewaring te geven aan iemand die hij vertrouwt.