Translation
Dyslexia
Dyslexia is from Latin and means having a hard time (dys) with words (lexia).In the late 19th century dyslexia and word blindness were used in the same meaning, but also aphasia also for agraphia which intracranial bleeding because of a head injury or diseases can cause.
All of 20. Century the meaning for the concept dyslexia was aimed for those who had difficulties with written words, reading and spelling, the causes for the difficulties were counted being inherent variance in delimited brain function. What these inherit, where they are in the brain and how they connect with the consciences are the subject study for the modern and the future on dyslexia.
While the meaning for the concept dyslexia is depending uncertainty and variability, is the position depending on different attitude and scientific knowledge in people. Moreover is has dominant direction all the time in school and education influence on what the word means. This conception needs explaining.
What is it when reading and spelling that tries on delimited brain function?
To convert letters in sound:
Reader converts digit sequence, visible words, out loud or in their mind in sound sequence, subjective words, to be able to understand them.
To convert sound to letters:
Who that spells, convert subjective words and makes them visible by filing them on a piece of paper, so he and other can read and understand.
In both cases reading knowledge is the goal for conversion.
Conversion difficulties – common symptoms in reading and spelling.
Reading out loud is sometimes asynchronous and hesitant. Reader repeats often the same word part, words and sentences when he reads continuous text or single words. Amount of words and syllable which reader gets away with reading out loud are few according to a reader who can standardly read and continuous loud. Reading single words and word solve is especially hard task.
They often write like they pronounce but not how it’s supposed to be written. Errors in reading and spelling are most often because of missing letters, extra letters and letters at the wrong place in the word. These errors are a lot more frequent then among coeval who can read and spell without even thinking that much.
Trait conversion in relation with age and intelligence.
Experience from many teachers are that children get the hand of converting written text on the first or second grade, both children that seem outstandingly well gifted, normally gifted and who are low gifted. Above gifted trait are normal on the age where children are getting there reading technique but doesn’t often show until they have gotten normal grip on reading.
Those children that can’t get a grip on converting on these years are also on a different IQ level. This experience comes home and with the research that show that there is a link between IQ and reading from the beginning of the school are low.
The term dyslexia in the meaning to have difficulties with converting written words like above IQ trait quote about, have difficulties no matter what the IQ is. Dyslexia van lead to a hard time with learning for some but is always parallel other learning difficulties for others.
Dyslexía
Hugtakið dyslexía merkir á latínu að eiga í erfiðleikum (dys) með orð (lexia). Á seinni hluta 19. aldar eru hugtökin dyslexía og orðblinda bæði notuð í þeirri merkingu, annars vegar yfir meðfætt málstol eða aphasiu (Broadbent, 1872, um Kussmaul 1877- sjá hjá Richardson , 1992) og hins vegar um áunnið mál- og ritstol sem heilablæðing vegna höfuðáverka eða veikinda getur valdið (Berlin, 1887).
Alla 20. öldina hefur merking hugtaksins dyslexia takmarkast við einkenni sem benda tilerfiðleika með rituð orð, í lestri og í stafsetningu. Orsakir erfiðleikanna eru talin vera ásköpuð frávik í afmarkaðri heilastarfsemi (m.a. Morgan, 1896; Galaburda,1992;1994 Paulesu o.fl. 1996). Hver þessi frávik eru, hvar þau eru staðsett í heila og tengsl þeirra við afleiðingarnar eru viðfangsefni rannsókna nútímans og framtíðarinnar á dyslexíu.
Á meðan merking dyslexíuhugtaksins er háð óvissu og breytileika, er afstaðan til þess háð mismunandi viðhorfum og fræðilegri þekkingu fólks. Einnig hefur ríkjandi stefna á hverjum tíma í skóla- og menntamálum áhrif á hvaða merking er lögð í það. Notkun hugtaksins krefst því útskýringa.
Að umskrá stafi í hljóð:
Lesandi umskráir stafarunur, sýnileg orð, upphátt eða í huganum í hljóðarunur, þ.e.huglæg orð – til þess að hann geti skilið þau.
Að umskrá hljóð í stafi:
Sá sem stafsetur, umskráir hljóðrunur (huglæg orð) og gerir þær sýnilegar með því að skrá þær á blað – þannig að hann og aðrir geti lesið og skilið.
Í báðum tilvikum er lesskilningur markmið umskráningar.
Raddlestur er oft sundurslitinn, og hikandi. Lesandi endurtekur oft orðhluta, orð og setningar þegar hann les samfelldan texta eða stök orð. Fjöldi orða og atkvæða sem lesandinn kemst yfir að lesa upphátt er lítill miðað við lesendur sem lesa á þjálan og samfelldan hátt. Lestur stakra orða og orðleysa reynast sérstaklega erfið verkefni.
Oft stafsetja þeir sem eiga erfitt með umskráningu út frá framburði en ekki rithefðum málsins. Villur í lestri og stafsetningu einkennast af brottföllum stafa, viðbótum stafa og stafavíxli. Þessar villur eru miklu tíðari en meðal jafnaldra sem geta lesið og stafsett án mikillar umhugsunar (Rannveig G. Lund og Ásta Lárusdóttir, 1998 óbirtar niðurstöður).
Reynsla margra kennara er sú að börn ná tökum á því að umskrá ritmálið á fyrsta og öðru ári skólagöngunnar, bæði börn sem virðast framúrskarandi vel gefin, eðlilega gefin og með slaka greind. Framangreind einkenni eru eðlileg á þeim aldri sem börn eru að ná tökum á lestrarnámi en bregður sjaldnar fyrir eftir því sem eðlileg tök nást í lestri (Treiman og Hirsh-Pasek, 1985).
Þau börn sem ekki ná tökum á umskráningu á þessum árum eru einnig á mismunandi greindarstigi. Þessi reynsla kemur heim og saman við rannsóknir sem sýna að tengsl milli greindar og lestrarnáms við upphaf skólagöngu eru væg (sjá í Adams, 1990; sjá í Höien og Lundberg, 1997).
- Hugtakið dyslexía í merkingunni að eiga í erfiðleikum með að umskrá rituð orð eins og framangreind einkenni vitna um, eiga því við um erfiðleika nemenda á hvaða greindarstigi sem þeir eru (Höien og Lundberg, 1991; Stanovich, 1991; Siegel, 1989; sjá í J. Pind, 1997). Dyslexía getur því leitt til námsörðugleika hjá sumum en verið alltaf samhliða öðrum námsörðugleikum hjá öðrum.
Svefnleysi getur gert stanslausa verki verri
Fólk sem á í erfðileikum með að sofa geta líka verið viðkvæmari og átt meiri líkur á verkjum, getur þessvegna gert verra fyrir áhrifum hjá fólki með stöðugua verki í sínu ástandi, sem nýjar rannsóknir í Noregi sína.
Við vinnu rannsóknarinnar, rannsóknarmen mældu verkja tíðni í meira en 10,000 manneskjum sem voru sjálfboðaliðar í Tromso rannsókn, áframhaldandi opinberlegri heilsu rannsókn í Noregi sem byrjaði árið 1974.
Niðurstöðurnar í rannsókninni sýndu að fólk sem var með svefnleysi voru meira viðkvæmir fyrir verkjum heldur en fólk sem var ekki með neina svefn vandamál. Sérstaklega fólk sem voru að upplifa stöðuga verki og áttu í erfileika með svefn, svefnleysi, voru meira viðkvæmir fyrir sársauka. Viðkvæmni við sársauka var einnig tengt við tímann sem tók að sofna.
Niðurstöðurnar sýndu að „þörf á aukning svefns hjá þeim sem eru með stanslausa verki, og virkur skortur er augljós.
Í rannsókninni, spurðu rannsóknarmennirnir fyrst þátttakendurnar um reynslu þeirra við svefnleysi, hversu lengi það tók þau að sofna og önnur svefn vandamál. Til dæmis, þáttakendur gáfu einkunn á reynslunni sinni með svefnleysi síðasta ár á 4 valmöguleika kvarða, svarmöguleikar frá „aldrei“ til „oftar en einu sinni á viku“. Af öllum þáttakendunum, 10,5 prósent höfðu rannsóknamenn íhuga svefnleysis kvilla.
Þátttakendur tóku síðan kulda blóðþrýstingssvörunar próf – hefðbundin leið notuð til að líkja eftir stanslausum verkjum í fólki sem var beðið um að sestja hendina þeirra í kalt vatn í sérstakann tíma. Fólk sem tóku hendina þeirra snemma sýndu minna þol á sársauka. I þessari rannsókn þátttakendurnir voru spurðir að hafa hendina í vatni sem var 3 gráður á celsíus (37 gráður Farenheit) í 106 sekúndur.
Niðurstöðurnar sýndu að 42 prósent af sjúklingum sem voru með svefnleysi tóku hendina sína úr vatninu áður en 106 sekúndurnar voru liðnar, á meðan að aðeins 31 prósent af þáttakendum gerðu það. Þessi aukning í viðkvæmni fyrir sársauka var meiri í þeim sem voru með meiri svæsni eða oftar með svefnleysi. Til dæmis fólk sem var með svefnleysi oftar en einu sinni í viku voru 52 prósentum liklegri til að taka hendina þeirra fyrr úr vatninu, samanborið við fólk sem var ekki með svefnleysi. Einnig sjúklingar sem voru með svefnleysi á mánaðafresti voru 24 prósentum líklegri til að taka hendina fyrr úr vatninu. Tíminn sem fólk svaf sýndi engin áhrif á þol á verkjum hjá fólki, sammkvæmt þessari rannsókn.
Tengingin milli svefnvandamála og stanslausa verkja sýndist sérstaklega bera fram, samkvæmt rannsókninni. Sjúklingar sem voru bæði með hrikalega svefnleysi og stanslausa verki voru meira en tvisar sinnum líklegir til að taka hendina úr vatninu fyrr en þátttakendurnir sem voru með hvorug skilyrðin. Þessi áhrif voru „samstillandi“, sem þýðir að þessi tvo skilyrði saman voru með mikilu meiri áhrif en maður myndi halda ef maður myndi bæta sitthvorum áhrifunum, höfundar rannsókinar tilkynntu.
Þessi samvirkni milli stanslausa verkja og svefn kvilla bendir á það að heilbrigðisþjónustan ætti að hugsa um að meðhalda bæði kvillina samtímis í sumum sjúklingum, höfundarnir tilkynna. Bæði hugræn atferlismeðferð og lyf eru notuð til að meðhöndla báða kvilla aðskilna, höfundarnir bentu á, framtíðar rannsókn ætti að lýta á það að nota þessar leyðir til að meðhöndla báða kvillana saman.
Framtíðar rannsóknir ættu að líta inn í ekki bara klínísk áhrif, heldur einnig hlutverk taugaboðanna í samatburðum við svefn kvilla og verkja, höfundar segja.
Þessi rannsókn var birt 30 apríl i dagblaðinu Pain.
Insomnia Can Worsen Chronic Pain Conditions
People who have problems sleeping may also be more sensitive to pain, thus potentially worsening the effects of chronic pain conditions, new research from Norway shows.
In the study, researchers measured pain sensitivity in more than 10,000 adults who were participants in the Tromsø Study, anongoing public health study in Norway that began in 1974.
The results of the study showed that people who had insomnia were more sensitive to pain than people who didn't have sleep problems. In particular, people who were experiencing chronic pain and who also had insomnia showed a greater increased sensitivity to pain. Pain sensitivity was also linked to the amount of time it took to get to sleep.
The findings show that "the need to improve sleep among chronic pain patients, and vice versa, is evident," the study authors, led by Børge Sivertsen of the Norwegian Institute of Public Health in Bergen, Norway, wrote in their article.
In the study, the researchers first asked questions of the participants about their experience with insomnia, how long it took them to fall asleep and other sleep issues. For example, participants rated their experiences with insomnia during the previous year on a four-point scale, ranging from "never" to "more than once a week." Out of all of the participants, 10.5 percent had what the researchers considered an insomnia disorder. [7 Strange Facts About Insomnia]
The participants then completed the cold-pressor test — a standard method used to mimic chronic pain in which people are asked to place their hands in cold water for a set period of time. People who remove their hands early show a decreased tolerance to pain. In this study, the participants were asked to keep their hands in water at 3 degrees Celsius (37 degrees Fahrenheit) for 106 seconds.
The results showed that 42 percent of patients who had insomnia took their hands out of the water before the 106 seconds were up, whereas only 31 percent of all of the participants did so. This increased sensitivity to pain was greater in those with more severe or more frequent insomnia. For example, people who had insomnia once a week were 52 percent more likely to take their hands out of the water early, compared to those without insomnia. Moreover, patients who had insomnia monthly were 24 percent more likely to take their hands out of the water early.
The total amount of time that people spent sleeping showed no effect on their pain tolerance, according to the study.
The link between sleep problems and chronic pain appeared especially pronounced, according to the study. The patients with both severe insomnia and chronic pain were more than twice as likely to take their hands out of the water earlyas participants who had neither condition. This effect was "synergistic," meaning the two conditions combined had a greater effect than one would expect from just summing their individual effects, the study authors reported.
That synergy between chronic pain and sleep disorders suggests health care providers should consider jointly treating the two conditions in some patients, the authors stated. Both cognitive-behavioral therapy and medications are used to treat the two conditions separately, the authors noted, so further studies should look at using these methods to treat the conditions together.
Future research should look into not only clinical implications, but also the role of neurotransmitters in the co-occurrence of sleep disorders and pain, the authors said.
The study was published April 30 in the journal Pain.