CUMHURİYET'İN "YÜZ"Ü
SIVAS
SİVAS KONGRESİ
Sivas Kongresi ya da Kurultayı Mustafa Kemal'in Amasya Genelgesi'ni açıkladıktan sonra bir çağrı üzerine I. Dünya Savaşı'ndan sonra işgale uğrayan Türk topraklarını kurtarmak ve Türk milletinin bağımsızlığını sağlamak için çareler aramak amacıyla seçilmiş ulus temsilcilerinin Sivas'ta bir araya gelmesiyle, 4 Eylül 1919 - 11 Eylül 1919 tarihleri arasında gerçekleşen ulusal nitelikte bir kongredir.
Sivas Kongresi'nde alınan kararlar, daha önce gerçekleştirilen Erzurum Kongresi kararlarını genişleterek tüm ulusu kapsar bir nitelik kazandırmış ve yeni bir Türk Devleti'nin kuruluşuna temel olmuştur; bu nedenle Sivas Kongresi'nin Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki önemi büyüktür.
Sivas Kongresi'nde, Erzurum Kongresi'nde alınan vatanın bütünlüğü ve bağımsızlığıyla ilgili kararlar aynen kabul edilmiştir.
Kongre aynı zamanda Cumhuriyet Halk Partisi'nin ilk kurultayı olarak kabul edilmektedir. İrâde-i Milliye gazetesinin çıkarılmasına bu kongrede karar verilmiştir.
KONGRE DELEGELERİ
Kongrede doğu illeri adına delege olarak Erzurum Kongresi'nde seçilen Heyet-i Temsiliye (Temsil Kurulu) üyeleri bulunuyordu. Batı ve Orta Anadolu illerinden gelen diğer temsilcilerin de katılımı sayesinde Sivas Kongresi, ulusal bir kongre niteliği kazanmıştı.
Kongreye katılan delege sayısı tartışmalı bir konudur. Ankara gibi bazı illerde vâlilik baskısı ile delege seçimi gerçekleşememiş, bazı illerden seçilen delegelerin ise yola çıkması engellenmiş, bu nedenle kongreye katılamamış veya kongre çalışmaları bittikten sonra Sivas’a gelebilmişlerdi. Sonradan katılanlarla birlikte delege sayısının 41'i bulduğu söylenebilir. (Farklı kaynaklara göre 31, 33, 38 katılımcı vardır.)
Delegeler kongrenin ilk oturumunda İttihat ve Terakki ile bir bağları olmadığını ispat için bir yemin metni hazırlamış ve bu metni okumuştur.
"Makam-ı celil-i hilafet ve saltanata, İslamiyete, devlete, millete ve memlekete manen ve maddeten hizmetten başka bir gaye ve emelimiz olmadığına binaen kongrenin müzakeresi devamı müddetince ihtirasat-ı şahsiye ve siyasiyeden ve fırkacılık amalinden münezzeh bir azim ve iman ile çalışacağıma namusum ve bilcümle mukaddesatım namına vallah, billah"
KONGREYE KATILANLAR
1) Mustafa Kemal (Atatürk), Temsil Heyeti Başkanı, Samsun 9. Ordu Müf. (İstifa, Erzurum)- Sivil
2) Hüseyin Rauf (Orbay), Temsil Kurulu Üyesi, Em. Deniz subayı, Sivas
3) Bekir Sami (Kunduk), Temsil Kurulu Üyesi, Mülkiyeli - Vâli, Sivas
4) Süleyman Bey, Tüccar, Harput
5) Fevzi (Baysoy), Temsil Kurulu Üyesi, Din adamı - Şeyh, Erzincan
6) Raif (Dinç), Temsil Kurulu Üyesi, Yargıç, Erzurum
7) Refet (Bele), Canik (TKÜ), Albay, Samsun
8) Kara Vasıf, Emekli Albay, Ayıntab
9) İsmail Hami (Danişmend), Mülkiyeli- Tarihçi, İstanbul
10) İsmail Fazıl (Cebesoy), Emekli General, İstanbul
11) Hikmet Boran, Ask. Tıb. Öğr. Tem., Tıbbiye Öğrencisi, İstanbul
12) Ahmet Nuri, İlmiye sınıfı hocası, Bursa
13) Osman Nuri (Özpay), Avukat, Bursa
14) Hüseyin (Bayraktar), Tüccar, Eskişehir
15) Hüsrev Sami (Kızıldoğan), Subay, Eskişehir
16) Halil İbrahim (Sipahi), Tüccar - Bld. Bşk., Eskişehir
17) Mehmet Şükrü (Koçzade), Hukukçu, Afyonkarahisar
18) Salih Sıtkı (Kesrioğlu), Mülkiyeli, Afyonkarahisar
19) Bekir (Gümişioğlu), Öğretmen, Afyonkarahisar
20) Abdurrahman Dursun (Yalvaç), Öğretmen, Çorum
21) Mehmet Tevfik (Ergun), Öğretmen, Çorum
22) İbrahim Süreyya (Yiğit), Mutasarrıf, Alaşehir (Saruhan)
23) Macit (Suner), Yargıç, Alaşehir (Saruhan)
24) Mehmet Şükrü (Dalamanlı), Hukukçu, Denizli
25) Yusuf (Başağazade), Hukukçu - Ziraatçi, Denizli
26) Necip Ali (Küçüka), Yargıç, Denizli
27) Hakkı Behiç (Bayiç), Mülkiyeli, Denizli
28) Sami Zeki, Emekli Subay, Kastamonu
29) Nuri (Tatlızade), Tüccar, Kastamonu
30) Halit Hami (Mengi), Tüccar - Beld. Bşk., Bor
31) Mustafa (Soylu), Öğretmen, Niğde
32) Yusuf Bahri (Tatlıoğlu), Çiftçi, Yozgat
33) Osman Remzi (Öğüt), Memur, Nevşehir
34) Mazhar Müfit (Kansu), Vali, Denizli
35) Hasan ???
36) Süleyman (Boşank), Çiftçi – Denizci, Samsun
SİVAS KONGRESİ TEMSİL HEYETİ
Erzurum Kongresi'nde seçilmiş olanlar
1) Mustafa Kemal Paşa (9. Ordu Müfettişi iken 8 Temmuz 1919 askerlikten ayrıldı) 2) Hüseyin Rauf Bey (Bahriye Eski Nazırı ve askerlikten ayrılma) 3) Raif (Dinç) (Erzurum eski Mebusu) 4) İzzet Efendi (Eski Kaymakam-Mebus) 5) Servet Bey (Trabzon Eski Mebusu) 6) Sadullah Efendi (Bitlis eski mebusu) 7) Fevzi (Baysoy) (Erzincan Nakşibendi Şeyhi) 8) Bekir Sami Bey (Beyrut eski valisi) 9) Hacı Musa Efendi (Mutki'de Aşiret Reisi) Heyet-i Temsiliye tarafından seçilmiş olanlar Ø Refet Bey (3. Kolordu Komutanı iken askerlikten ayrılma)
Sivas Kongresi'nde seçilenler
1) Kara Vasıf Bey (Gaziantep Delegesi, Kurmay Albaylıktan emekli) 2) Mazhar Müfid Bey (Hakkâri delegesi, Eski mutasarrıf) 3) Hüsrev Sami Bey (Eskişehir Delegesi, Askerlikten ayrılma)
ALINAN KARARLAR
1. Milli sınırları içinde vatan bölünmez bir bütündür, parçalanamaz.
2. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet top yekûn kendisini savunacak ve direnecektir.
3. İstanbul Hükümeti, harici bir baskı karşısında memleketimizin herhangi bir parçasını terk mecburiyetinde kalırsa, vatanın bağımsızlığını ve bütünlüğünü temin edecek her türlü tedbir ve karar alınmıştır.
4. Kuvay-ı Milliye'yi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hâkim kılmak temel esastır.
5. Manda ve himaye kabul edilemez.
6. Milli iradeyi temsil etmek üzere, Meclis-i Mebusan'ın derhal toplanması mecburidir.
7. Aynı gaye ile milli vicdandan doğan cemiyetler, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında genel bir teşkilat olarak birleştirilmiştir.
8. Genel teşkilatı idare ve alınan kararları yürütmek için kongre tarafından Temsil Heyeti seçilmiştir.