ΣΑΝ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΣΤΗΝ ΦΩΤΙΑ
Ιωάννης Βηλαράς
Σαν Πεταλούδα στην Φωτιά
Σαν πεταλούδα στη φωτιά, σ 'γύρες φέρω εσένα
ΚΙ οχ ΤΗ Φωτιά που καίγομαι ΝΑ φύγω ΔΕΝ ηξέρω.
Και μόλο που φλογίζομαι, πετώ ολόγυρα σου,
να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου.
ΔΕΝ ΤΑ Μάγια ΤΑ πίστευα ΚΑΙ ΕΙΣΑΙ Μάγια ΑΤΗ σου · τα μάγια είν 'τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου.
ΜΕ ΧΕΡΙ ΓΙΑΤΙ αλάθευτο ηθέλησεν Το Φύση Το Το Το το η
Της νιότης τ 'άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει.
Και ποιος είν 'ο αναίσθητος που να σ' αλησμονήσει,
αφού σε δει για μια φορά, μαζί σου σα μιλήσει?
Τ 'αηδόνι σόδωκε λαλιά, φωνή το καναρίνι,
ΤΗ χλωρασιά σου δάνεισαν Των περβολιών ΟΙ κρίνοι.
Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου,
της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου.
Λεν το κοράλλι κόκκινο, μόν 'δίχως νοστιμάδα ·
δεν έχει σαν τ' αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα.
ΤΑ Δοξάρια ΕΙΝΑΙ Φρύδια σου ΚΑΙ ΜΕ πιτηδειοσύνη
βαρούν, πληγώνουν τις καρδιές, χωρίς ελεημοσύνη.
ΔΥΟ σου ΣΤΑ Μάτια ΤΑ γλυκά Ο έρωτας φωλιάζει
ΚΙ οχ ταύτα τις σαγίτες ΤΟΥ Στους νιους απάνω αδειάζει.
Το κοίτασμά σου το γλυκό είν 'των καρδιών ο κλέφτης ·
αν δεν πιστεύεις, ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης ...
Λίγα λόγια για τον ποιητή
Ο Ιωάννης Βηλαράς γεννήθηκε στα Ιωάννινα, ο πατέρας του ήταν Γιαννιώτης επιφανής γιατρός, και η μητέρα του ονομαζόταν Τάρσα η Ταρσίτσα με καταγωγή από την Τρίπολη. Η ποιητική του ιδιοφυία και η στιχουργική του διάθεση ήταν εμφανής από τα πολύ νεανικά του χρόνια. Υπήρξε πολυσύνθετη προσωπικότητα, ένας διανοούμενος της εποχής του. Γλωσσομαθής, ιατροφιλόσοφος και λόγιος. Βαθύτατα επηρεασμένος από τις ιδέες του Γαλλικού διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης, είχε ενεργό συμμετοχή στην Ελληνική επανάσταση.
Σπούδασε στην Ιταλία ιατρική (Πάδοβα, Μπολώνια). Κατά την πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα έμεινε στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στην Τρίπολη .Ήταν γλωσσολόγος και υπέρμαχος της απλής δημοτικής την οποία υπερασπιζόταν με πάθος. Κάποιες απ τις θέσεις του για το γλωσσικό συναντάμε σε παραπλήσια μορφή λίγο αργότερα στον «Διάλογο» του Διονυσίου Σολωμού. Στενή πνευματική σχέση με τον Σολωμό πρέπει να υπήρχε όχι μόνο στο θέμα της γλώσσας, αλλά και της ποίησης.
Ο Βηλαράς ενώ βρίσκεται στην Τρίπολη το 1814 τυπώνει στην Κέρκυρα το γνωστότερο έργο του, το μοναδικό κείμενο του Ελλαδικού δημοτικισμού μέχρι εκείνη την εποχή που φτάνει στην δημοσιότητα, την "Ρωμαίικη Γλώσσα". Στο βιβλιαράκι αυτό διατυπώνονται οι ριζοσπαστικές του απόψεις για τη γλώσσα (προτείνοντας και την φωνητική ορθογραφία), δημοσιεύονται ποιήματα του και μεταφράσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Ο εθνικός μας ποιητής Δ. Σολωμός δε φαίνεται να αγνοούσε τη Ρωμαίικη Γλώσσα, ενώ πιθανότατα είχε δει και χειρόγραφα του Βηλαρά και οπωσδήποτε συνέδραμε μαζί με τον Ανδρέα Κάλβο και άλλους επιφανείς Επτανήσιους στην έκδοση των έργων του. Η έντονη φιλοσοφική του διάθεση, είναι εμφανής και σε δύο καλογραμμένα πεζά του την "Αμαρτία" και το "Γνώρισε του λόγου σου" (Γνώθι σαυτόν). Ο Βηλαράς μετέφρασε επίσης, και ποιήματα του Ανακρέοντα και αποσπάσματα του Πίνδαρου.
Πέρα από το αναγνωρισμένο ταλέντο του στην ποίηση, αποτελεί μια επιβλητική φυσιογνωμία του Νεoλληνικού Διαφωτισμού. Στην ιστορία των γραμμάτων και κυρίως στην ποίηση, ο τίτλος του "Προδρόμου" έχει αποδοθεί σε δύο ποιητές, τον Ι. Βηλαρά και τον Αθανάσιο Χριστόπουλο, και αυτό γιατί οι μελετητές και οι ιστορικοί τους βλέπουν σαν συνεχιστές και ανανεωτές της δημοτικής παράδοσης στον έντεχνο ποιητικό λόγο. Οι δημοτικιστές τον θεώρησαν πρωτοπόρο, ο δε Παλαμάς του αφιέρωσε το παρακάτω ποίημα
-Μώμε Κ'εσύ παιγνιδιστή, Θύρση, δειλέ βοσκάρη,
από της Τουρκαρβανιτιάς το λύκο σαστισμένε,
πρόδρομε, που δεν όκνεψες να κονταροχτυπήσης,
και μέσ 'στα μαύρα Γιάννενα τα κατασκλαβωμένα,
για κάποιο μέγα λυτρωμό μελλόμενο του Λόγου.
Στης λυτρωμένης Ήπειρος τις ράχες και τις Λίμνες
προσμένει ΣΕ Το Φλογέρα σου το η ποιμενική ΜΕ κάποιους
ΠΙΟ γλυκούς ήχους άπαιχτους, για να τους παίξεις τώρα,
αν όπου ζούσες άμοιρος, μακαριστός γυρίσεις.