KOOPERATİFİ TARTISIYORUZ
FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI VE PROJE DANIŞMANLIĞI KOOPERATİFİ
Kooperatif Nedir?
Kooperatifler ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaç ve istekleri müşterek sahip olunan ve demokratik olarak kontrol edilen bir işletme yoluyla karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya gelen insanların oluşturduğu özerk bir teşkilattırlar. (Uluslararası Kooperatifler Birliği)
Kooperatifler, toplumsal kalkınmayı geliştiren ve ticari işletmeler için temel sağlayan özgün bir modele dayanmaktadırlar. Bu işletmeler aşağıdaki özellikleri bünyesinde barındırırlar:
- Ortakların sahipliği, ortaklarına hizmet etme ve ortaklarınca yönetilme
- Kendi kendine yetme, kendi kendine sorumluluk, demokrasi, eşitlik, adalet ve dayanışma birlik
- İlkelere dayalı işletmecilik:
KOOPERATİFÇİLİĞİN 7 EVRENSEL İLKESİ
1.Gönüllü ve açık üyelik
2.Ortakların demokratik kontrolü
3.Ortakların ekonomik katılımı
4.Özerklik ve bağımsızlık
5.Eğitim, öğretim ve bilgilendirme
6.Kooperatifler arası işbirliği
7.Topluma karşı sorumluluk
KOOPERATİFLER NELER YAPAR?
Kooperatifler tüm ülkelerde mevcuttur ve Dünya genelinde 1 milyardan fazla insana hizmet ettikleri tahmin edilmektedir. Birçok farklı biçimde ve tüm sektörlerde faaliyet göstermektedirler.
Kooperatifler; ihtiyaç duyuldukları her yerde kurulabilmeleri avantajına sahip olmaları nedeniyle yoksulluğun azaltılmasında etkin bir araçtırlar. Ayrıca birçoğu, sosyal ve ekonomik destek sistemlerine, eğitim, sağlık, sigorta, kredi ve diğer gerekli hizmetlere erişim sağlamada önemli katkılarda bulunmaktadır.
Kooperatifler; bireylerin, özellikle yoksul insanların, tek başlarına elde etmeleri zor olan ürünler ve hizmetler için katma değer yaratırlar. Bu durum, ortaklara ait kaynakların birlikte verimli şekilde kullanılmasıyla mümkün olmaktadır.
Kooperatifler ayrıca küresel ekonomik fabrikada önemli bir dişlidir. Ticaret hacimleri, gelişen ve gelişmekte olan ülkelerin gayrisafi yurtiçi milli hasıla rakamlarının % 3-10’u oluşturmaktadır. Dünyanın en büyük 300 kooperatifine ait bilgilerin derlenmesiyle oluşturulan ICA Kürsel-300 projesine göre 2008 yılında kooperatiflerin toplam ciroları 1,6 trilyon Dolar’a ulaşmaktadır. Sadece bu 300 kooperatifin ciro toplamı, dünyanın 9. büyük ekonomisinin gayrisafi yurtiçi milli hasıla rakamıyla başa baştır.
KOOPERATİFLER
- Sürdürülebilir Bir İş Modelidir.
- Yerel Ekonomileri Güçlendirir.
- Yaşam Şartlarını İyileştirir.
- İnsanlara Sorumluluk Kazandırır.
- Katılımcıdır.
https://ticaret.gov.tr/kooperatifcilik/kooperatifler-hakkinda-bilgiler/kooperatif-nedir
Kooperatifçilik İlkeleri
ICA Kooperatif Kimlik Bildirgesi (1995)
Uluslararası Kooperatifler Birliği’nin (ICA) 20-23 Eylül 1995 tarihleri arasında İngiltere’nin Manchester şehrinde yapılan 31. Kongresinde kooperatifçilik ilkeleri tartışılarak yeniden şekillenmiştir.
Yeniden şekillenen ilkelerle getirilen yenilikler kooperatif tanımlamasında da kendisini göstermektedir. Buna göre kooperatif; “ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçlar ve istekleri müşterek sahip olunan ve demokratik olarak kontrol edilen bir işletme yoluyla karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya gelen insanların oluşturduğu özerk bir teşkilattır.”
Bu tanımda kooperatiflerin temel değerleri olarak, kendi kendine yardım, kendi kendine sorumluluk, demokrasi, eşitlik, adalet, dürüstlük ve dayanışma sıralanmaktadır.
Bu değerleri uygulamaya yardımcı olmak için de aşağıdaki 7 ilke tespit edilmiştir:
1. Gönüllü ve herkese açık ortaklık: Kooperatifler; ırk, dil, din, cinsiyet ve siyasal görüş ayrımı gözetmeksizin, hizmetlerinden yararlanabilecek ve ortaklığın sorumluluklarını kabule razı olan herkese açık gönüllü kuruluşlardır.
2. Ortaklar tarafından gerçekleştirilen demokratik denetim: Kooperatifler, politika oluşturma ve karar alma süreçlerine katılan ortaklarca denetlenen demokratik kuruluşlardır. Seçilmiş temsilci olarak hizmet edenler, ortaklara karşı sorumludur. Birim kooperatif kuruluşlarında ortaklar eşit oy hakkına sahiptir (her ortağa bir oy hakkı). Diğer düzeydeki kooperatif kuruluşlarında ise oy hakkı demokratik bir yaklaşımla düzenlenir.
3. Ortakların ekonomik katılımı: Ortaklar, kooperatiflerinin sermayesine adil bir şekilde katkıda bulunur ve bunu demokratik olarak yönetirler. Bu sermayenin en azından bir kısmı genellikle kooperatifin ortak mülkiyetidir. Çoğunlukla ortaklar, üyeliğin bir koşulu olarak taahhüt edildiği üzere (var ise) sermaye üzerinden kısıtlı miktarda gelir elde ederler. Ortaklar gelir fazlasını, muhtemelen "en azından bir kısmı taksim olunamaz kaynaklar" oluşturma yoluyla kooperatiflerini geliştirme, kooperatifle yapmış oldukları işlemlerle orantılı olarak ortaklarına kâr sağlama ve ortaklarca onaylanan diğer faaliyetlere destek olma gibi amaçların biri ya da tamamı için ayırırlar.
4. Özerklik ve bağımsızlık: Kooperatifler özerk, kendi kendine yeten ve ortaklarınca yönetilen kuruluşlardır. Kooperatifler, hükümetler dâhil olmak üzere diğer kuruluşlarla bir anlaşmaya girmeleri ya da dış kaynaklar yoluyla sermayelerini artırmaları durumunda, bunu kooperatiflerin özerkliğini sürdürecek ve ortaklarının demokratik yönetimini koruyacak şekilde gerçekleştirirler.
5. Eğitim, öğrenim ve bilgilendirme: Kooperatifler, ortaklarına, seçilmiş temsilcilerine, yöneticilerine ve çalışanlarına kooperatiflerinin gelişimine etkin bir şekilde katkıda bulunabilmeleri için eğitim ve öğretim imkânı sağlar. Kooperatifler genel kamuoyunu -özellikle de gençleri ve kamuoyunu oluşturanları- işbirliğinin şekli ve yararları konusunda bilgilendirirler.
6. Kooperatifler arasında işbirliği: Kooperatifler, yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası oluşumlarla birlikte çalışarak ortaklarına daha etkin bir şekilde hizmet eder ve kooperatifçilik hareketini güçlendirir.
7. Topluma karşı sorumlu olma: Kooperatifler, ortaklarınca onaylanan politikalar aracılığıyla toplumlarının sürdürülebilir kalkınması için çalışırlar.
ALMAN KOOPERATİFLERİ KONFEDERASYONU TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ
Yeni Nesil Kooperatifler Topluluğu Başlangıç Atölyesi
Kavramsal Çerçeve
Genç İşi Kooperatif, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği ve İtalya Ulusal Kooperatifler ve Mütüeller Birliği Legacoop’un uluslararası kalkınma işbirliği teşkilatı Haliéus ortaklığında, AB desteğiyle, “Yeni Nesil Kooperatifler Ağı” eylemini başlatıyor. Eylem, karar alma süreçlerine demokratik katılımı geliştirmek için yeni nesil kooperatiflerin işletmeye yönelik yapılarını ve ağ oluşturma kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla, (1) yeni nesil kooperatiflerin envanterini çıkarıp bir araya getiren veri tabanı ve dijital bir platform hazırlanacak, (2) demokratik katılım kapasitelerini geliştirmek için ulusal çalıştay düzenlenecek ve (3) oluşturulacak çalışma grupları ile üç yıllık eylem planı hazırlanacaktır.
Yeni nesil kooperatif (NGC) kavramı ilk olarak 1990'larda Kuzey Amerika'da tarım sektöründe ortaya çıkmıştır. Geleneksel kooperatiflerin aksine, çiftçiler güçlü kooperatif öz sermayesi yaratabilmek için yüksek bedelli ortaklık payları belirlemişler ve kurdukları kooperatife sözleşmeli üretim usulüyle önden belirlenmiş miktar ve kalitede ürün tedarik etmeyi taahhüt etmişlerdir. Karşılığında kooperatif, ürünü önden kararlaştırılan fiyattan satın almıştır (Assamou-Ndong, 2000; Beauliere, 2011). Bu, pazar ekonomisine daha yatkın olduğu düşünülen kooperatifler için yeni bir finansman ve ortak aidiyeti/sadakati oluşturma yöntemiydi (Grashuis ve Cook, 2018). NGC'lerin toplulukları piyasa ekonomisinin hata ve yanlışlarına karşı koruma ve geleneksel kooperatiflerin kırılganlıklarını iyileştirme çabaları farklı coğrafyalarda farklı biçim ve içeriklerde ortaya çıkmıştır. Fas'ta yeşil dönüşüm için yeni tarım kooperatifleri, Kanada'da gençlerin önderliğindeki gıda dağıtım kooperatifleri, Almanya’da sosyal inovasyona odaklanan kooperatifler ortaya çıkmıştır. İtalya'da ise kooperatifler, ortaya çıkan yeni toplumsal ihtiyaçlara yanıtlar üreten sosyal yeniliklere önderlik etmiştir. Örneğin, sosyal kooperatifler 1980'lerde İtalya'da doğup diğer AB ülkelerinde çoğalmıştır. Topluluk Kooperatifleri yakın geçmişte kırsal alanlarda doğmuş ve şimdi kentsel alanlara yayılmıştır. İşçi kooperatifleri ise iflas eden özel işletme çalışanlarının işletmeleri kooperatif şeklinde devralmaları sayesinde dikkat çekici büyüme sağlamıştır.
2000'li yıllarda serbest piyasa ekonomisi tarafından karşılanamayan müşterek ihtiyaçları karşılamak için Türkiye'de yeni kooperatif biçimleri hayat bulmuştur. Henüz genel kabul görmüş bir sınıflandırma bulunmamakla birlikte, yeni nesil kooperatiflerin üç ana grubu olduğunu söylemek mümkündür:
1. Mülteciler, engelliler, uzun süreli işsizler gibi hassas gruplara sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılayan mal ve hizmetler üreten sosyal kooperatifler;
2. Bireylerin ortaklaşa sahip olunan, demokratik olarak yönetilen, sosyal ve çevresel açıdan sorumlu bir işletmede mesleklerini icra etme ihtiyaçlarına yanıt veren işçi kooperatifleri;
3. Dijital aracılık hizmetlerini ortaklaşa sahip olunan bir işletme aracılığıyla demokratikleştiren platform kooperatifleri,
2012 yılında yayınlanan Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı, çeşitli sektörlerde yeni nesil kooperatiflerin ortaya çıkmasını hızlandırmıştır. Türkiye’de NGC’lerin karar alma süreçlerine katılma potansiyellerini ortaya çıkarmak ve harekete geçirmek için NGC'lerin ayırt edici özelliklerini saptayan, sınıflandıran ve tanımlayan kapsamlı araştırmaların yapılması gerekmektedir. Bu bağlamdaki öncü tartışmaların gündem aşağıdaki başlıkları içerir:
1. Türkiye'deki NGC'lerin ayırt edici özellikleri nelerdir?
2. NGC'lerin müşterek ihtiyaçları nelerdir?
3. Müşterek ihtiyaçlara yanıt vermek ve bunların savunuculuğunu yapmak için nasıl bir ağ yararlı olabilir?
Bu doğrultuda, 5 Temmuz 2021'de, 14:30 - 17:00 saatleri arasında, kooperatif ekosistem paydaşlarının katılımıyla, çevrimiçi bir çalıştay düzenlenmiştir. Genç İşi Kooperatif’in kolaylaştırdığı çalıştaya (1) kooperatifler, (2) bölgesel kalkınma ajansları, (3) kalkınma işbirliği ortakları, (4) STK'lar, ve (5) ilgili bakanlık temsilcileri katılım sağlamıştır.
Çalışma Grupları Çıktıları
1. Türkiye'deki NGC'lerin ayırt edici özellikleri nelerdir?
● İl ve bölge düzeyinde birlikler üzerinden örgütlenme ve karar alma mekanizmalarında görece daha zayıf temsiliyete sahip olmaları,
● Toplumun yeni doğan ihtiyaçlarının yön verdiği, 21. yüzyılda ortaya çıkan veya olgunlaşan sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler olmaları,
● Ortak sayısı ve ciro açısından daha küçük ölçekli, teknoloji üretimine veya kullanımına daha yatkın, iletişim ve işbirliği yetisi daha güçlü kooperatifler olmaları,
● Sosyal refahı işletmenin iç işleyişine ve dış faaliyetlerine içkin hale getiren kooperatifler olmaları,
● Çok paydaşlı yapıya sahip olmaları ve özellikle kamu sektörüyle, toplumsal fayda için birlikte çalışma yatkınlığı olması,
● Yerel kaynaklara, ihtiyaçlara ve iş yapış şekillerine bağlı, yerel ölçekli kooperatifler olmaları; yerelde adil, adaletli, sürdürülebilir ve dirençli sosyoekonomik düzen yaratmayı amaçlayan kooperatifler olmaları,
● Yereldeki hedef grupları ulusal tâbiyetin ötesinde tanımlayarak mültecileri de istihdama ve/ya üretilen katma değere dahil eden işletmeler olmaları,
● Yerinden edilmenin önlenmesi yoluyla insani ve kalkınma müdahalelerinin programlanması konusunda uluslararası kuruluşlarla ve özelde Birleşmiş Milletler ajanslarıyla işbirliğine yatkın olmaları,
● İşletmenin çalışmalarının coğrafi kapsamını ulusal sınırların ötesine taşıyan, ulus-aşırı bir yaklaşım benimsemeleri,
● Toplumsal cinsiyet eşitliğinin görece daha dengeli olması,
● İhtiyaç odaklı, sorunların çözümüne yönelik faaliyet alanları belirlemiş olmaları,
● Kurucu ve ortaklarının yaş ortalamasının genç nüfus ağırlıklı olmaları,
● Mesleki örgütlenme odaklı ve sektörel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik olarak kurulmaları,
● Emek bölüşümünün ayırt edici özelliklerden biri olması,
● Kooperatifçilik ve örgütlenme konusunda farkındalığı ve bilgisi yüksek, yetkin kişilerin kurucu olması,
● Yatay yönetişim ve ortak karar alma yöntemlerini benimsemeleri,
● Kişiler arası iletişim ve etkileşimin daha yüksek olması,
● Bölgesel kalkınma hedeflerinin öncelikli olması,
● Hesap verebilirlik ve şeffaflık üzerine kurulu yönetim anlayışını benimsemeleri,
● Farklı alanda iş yapmaya açık, değişimden ve yenilikten korkmayan enerjik bireylerin olduğu yapılar olması,
● Tarımsal üretim olsa dahi katma değerli ürün üreten yapılar olması,
● Alışılmış kooperatif çalışma alanları dışında farklı sektörler üzerinden kurgulanması,
● Farklı meslek gruplarındaki profillerden ve deneyimlerden beslenen çok paydaşlı/şapkalı ortakların bulunduğu yapılar olması,
● Sivil toplum örgütlerine yakın hareket etme veya hareket etmeye yatkın olması,
● Kapitalizmin yarattığı ekosisteme alternatif yeni kurgular oluşturmaları,
● Kooperatif ve kooperatifçiliğin şöhretini olumlu yönde etkileyen yapılara sahip olmaları.
2. NGC'lerin ortak ihtiyaçları nelerdir?
● NGC’nin tanımının yapılması ve sosyal kooperatif tanımı ile ayrışmasının sağlanması,
● Kooperatifler hakkında ve özellikle de yeni nesil kooperatifler hakkında toplumda farkındalık artışının sağlanması,
● Yeni nesil kooperatiflerin yaygınlaşması için mentörlük ve deneyim paylaşım faaliyetleri yapılması,
● İhtiyaçlara ve amaçlara özgülenmiş mevzuat ve eylem planları,
● Daha küçük ölçekli kooperatiflerin sesinin duyulabilmesi için katılımcı yaklaşımların ana akımlaşması,
● Yerelde mülteciler ve göçmenlerin dahiliyetinin kolaylaşması için çalışma izinleri konusunda bilgi eksiğinin ve yanlış bilgilerin giderilmesi,
● Yüksek katma değerli üretimi mümkün kılan gelir getirici faaliyetlerin geliştirilmesi için uluslararası yatırım olanağı,
● Yerele bağlı küçük ölçekli kooperatiflerin, yerelliğini koruyarak küresel değer zincirlerine eklenebilmesi; böylelikle yerelde kalarak katma değeri ve/ya ölçeği büyütebilmek,
● Kağıt üstünde “kooperatif” olan ancak kooperatif ilke ve değerleriyle uyumsuz çalışan kooperatiflerin net bir şekilde ayrılması ve saptanması, bunun için standart ve normların belirlenmesi ve kooperatiflerin etkin denetimi,
● Kooperatifçilik hakkında özellikle de "Yeni Nesil Kooperatifçilik" yaklaşımı alanında eğitimlerin arttırılması,
● Kooperatiflerin, mevcut projelere katılım konusunda kısıtlı olan hareket etme yetisi ve imkanlarının giderileceği bir lojistik destek mekanizması,
● Kooperatifler arası iletişimi güçlendirici platformların sayısının ve işlerliğinin artırılması,
● Ulusal ve uluslararası işbirliği alanlarının arttırılması,
● Kooperatiflerle ilgili kısıtlı olan verilerin çoğaltılması, devlet kurumlarından sağlıklı veri alabilecek bir mekanizmanın inşası,
● Devlet kurumları arasında veri ve bilgi paylaşımı konusunda işbirliği oluşturan ve kurumlar arası çekişmenin önlenmesini sağlayacak bir mekanizma,
● Kooperatif ortaklarının kooperatif tüzel kişiliğinin haklarını savunmada bilgi eksikliği nedeniyle yetersiz kalmaları - Yasal sorumluluklara hakim profesyonel bir ekip ihtiyacı,
● Gelir getirici faaliyetlerinin muhasebeleştirilmesinde yaşanan yasal sorunları giderecek bilgi kaynağının yaygınlaştırılması,
● Kooperatif ortaklarının sigortalı çalışması konusunda kurumlar arasındaki görüş ve uygulama farklılıklarının ortadan kaldırılması,
● Kooperatiflerin ürettikleri ürünlerin/hizmetlerin doğru satış kanallarına erişimini sağlayacak ulaşılabilir bir satış ağı,
● Kooperatifler arası ürün pazarlama ve satışına yönelik işbirliğinin artması,
● İlgili bakanlıkların mevzuata yönelik başlattıkları çalışmaların uzun sürmesi ve neticelendirilememesi sebebiyle daha dinamik bir karar alma mekanizması inşası,
● Kooperatifçilik alanında yapılan faaliyetler, çalışmalar, çalıştaylar vb konularda temsiliyet eksikliğinin giderilmesi,
● Kooperatiflerin çözüm aktörü olarak tanınmasını teşvik edici bir sistem ihtiyacı,
● Ekosistemin güçlendirilmesi ihtiyacı ile birlikte farklı tip paydaşların sisteme dahil edilip simbiyotik mekanizmalar kurulması ihtiyacı,
● Finansal açıdan şeffaflık konusunda kooperatiflerin kendilerine yöntemler tanımlama ihtiyacı,
● Kooperatifler arası bilgi ve tecrübe akışlarının rutin olması,
● Kooperatiflerin birbirini daha yakından tanıması ve iş birliklerini artırması,
● Kooperatiflerin mevzuattan veya karar alıcılardan nasıl bir beklentileri olduğunu net tanımlayamıyor olmasından doğan dağınık yapının giderilmesi amacıyla kooperatiflerin bir araya gelerek ortaklaşması ihtiyacı,
● Geçmişten gelen olumsuz kooperatif algısından ayrıştırılma ihtiyacı,
● Sosyal fayda yaratma tarafında Yeni Nesil Kooperatiflerin ortaklaşması ve bu konuda çalışma yürütmelerinin teşvik edilmesi,
● Kamu ilişkilerinin güçlenmesi,
● Sosyal odaklı girişim ekosisteminde yer alması,
● Stratejik eylem planı oluşturulması,
● Vergi muafiyetlerinin gündeme alınması,
● Yeni Nesil Kooperatiflerin oluşturacağı çerçevenin, kuracağı ağların, mevzuattaki olumlu değişimlerin başka amaçlarda olan kişilerce kurulmuş kooperatifler tarafından suistimale kapalı olacak şekilde tanımlanması (denetim mekanizması, faaliyet alanları, şeffaflık vb.)
● Deneyim aktarımlarının artırılarak kooperatif özerkliğine zarar vermeden gelişim alanının yaratılması,
3. Ortak ihtiyaçlara yanıt vermek ve bunların savunuculuğunu yapmak için nasıl bir ağ yararlı olabilir?
● Mentörlük işlevine imkan tanıyan, başarı hikayelerini yayan ve insanları kooperatifçiliğe davet ve teşvik eden,
● Dijital ortamda erişilebilir olan,
● Kooperatifler arası işbirliği evrensel ilkesinden hareketle idari konularda ve ya iş geliştirme konularında kooperatiflerin birbirlerine soru sorabildiği, destek alabildiği bir forum niteliği taşıyan,
● Uluslararası deneyim paylaşımına imkan tanıyan, Erasmus+ tipi akran paylaşımına imkan tanıyan,
● Bağlılık-gevşeklik düzeyinin tanımlı olduğu, bu düzeye bağlı olarak paydaşların/üyelerin insani ve maddi kaynak yatırımının baştan net olarak ifade edildiği, faaliyetlerinin üyelerin kendi faaliyetlerinden daha fazla zaman gerektirmediği, üyelere faydanın tanımlı olduğu,
● Kooperatiflerin birlikte çalıştıkları müşteri ve paydaşların da dahil olabildiği,
● Bir harita vasıtasıyla üyelerin faaliyetlerinin nerede, nasıl, ne zaman, kiminle yapıldığının belli olduğu,
● Diğer kalkınma kuruluşlarıyla (örn. BM ajansları) yerelde faaliyet koordinasyonuna imkan tanıyan,
● Yereldeki tüm paydaşların katkı ve temsiliyet sağlayabileceği,
● Yurtdışında faaliyet gösteren bir kooperatif ile Türkiye'de faaliyet gösteren bir kooperatifin direkt iletişimde olabileceği,
● Bilgi ve veri paylaşımının olduğu,
● İyi örneklerin paylaşılarak ilham olduğu,
● Yapılan faaliyet ve çalışmaların klasik/eski nesil kooperatiflere ilham olup onların harekete geçmesini sağlayan,
● Yerel farklılıkların öne çıkartılacağı,
● Yasal sorumluluklar gibi konuların dahil edildiği danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin olduğu,
● Hikayeleştirmenin de olduğu,
● Social Enterprise UK gibi yenilikçi ve dinamik,
● Ekosistemin dışındaki paydaşlarla da işbirliği imkanı sağlayan, örneğin bir eğitim kooperatifi ile bir üniversitenin iş birliği yapması gibi,
● Doğru yapının tespiti için farklı modellerle simülasyona imkan veren,
● Periyodik toplantıların düzenlendiği,
● Net bir şekilde örgütlenme planı geliştirilen,
● Ağa dahil olan kooperatifleri temsilen katılan kişilerin; diğer ortaklara tüm bilgileri eşit derece aktardığı, yaygınlaştırdığı ve onların dahiliyetini de teşvik ettiği bir ağ.
https://drive.google.com/file/d/13B_-BPkpUqLNTAXyVrXDbp751mde6FJw/view
Bakanlıkça Kuruluşu Yapılan Kooperatif Anasözleşmeleri
ÜRETİM VE PAZARLAMA KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ için tıklayınız.
- HİZMET VE DAYANIŞMA KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
- FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI VE PROJE DANIŞMANLIĞI KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
- YENİLENEBİLİR ENERJİ ÜRETİM KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
- KARŞILIKLI SİGORTA KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
- TARIM SATIŞ KOOPERATİFLERİ BİRLİĞİ ANASÖZLEŞMESİ
- TARIM SATIŞ KOOPERATİFLERİ ANASÖZLEŞMESİ
- SİTE İŞLETME KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
- ESNAF VE SANATKARLAR KREDİ VE KEFALET KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
- SAĞLIK HİZMETLERİ KOOPERATİFİ ANASÖZLEŞMESİ
Ticaret İl Müdürlüklerince Kuruluş İzni Verilen Kooperatif Örnek Ana Sözleşmeleri
Ticaret İl Müdürlüklerince Kuruluş İzni Verilen Kooperatif Örnek Ana Sözleşmeleri
- Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Turizm Geliştirme Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Ana Sözleşmesi
- Hizmet Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Çocuk Bakım Hizmetleri Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Tedarik ve Dağıtım Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Karayolu Yük Taşıma Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Karayolu Yolcu Taşıma Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Tüketim Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Temin Tevzi Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Küçük Sanat Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Yaş Sebze ve Meyve Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Pazarcılar İşletme Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Deniz Yük Taşıma Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Deniz Yolcu Taşıma Kooperatifi Ana Sözleşmesi
- Gayrimenkul İşletme Kooperatifi Ana Sözleşmesi
Kooperatiflerin Şirketlerden Farkı
FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI VE PROJE DANIŞMANLIĞI KOOPERATİFİ
AMAÇ VE FAALİYET KONULARI:
Madde 6- Kooperatifin amacı; ortaklarının, bilgi birikimleri ve mesleki çalışmalarından somut projeler üretmelerini sağlamak üzere her türlü danışmanlık hizmeti vermek ve ortaklarının projelerinden doğacak her türlü fikri mülkiyet haklarını; hukuki ve ekonomik menfaatlerini korumaktır.
Bu amaçla kooperatif;
1- Ortakları ile tüzel kişiliği adına her türlü projenin geliştirilmesi, desteklenmesi ve yürütülmesi için faaliyette bulunur. Projelere ortak olur, projeleri gerekirse satar ya da satın alır.
2- Ortakları ya da tüzel kişiliği tarafından yürütülen projelerin finansmanı için ulusal ve uluslararası hibe, teşvik ve fonları araştırır, yatırım olanaklarının altyapısını sağlar ve başvuru süreçleri hakkında danışmanlık hizmeti verir.
3- Tüzel kişilik olarak taahhüt etmiş olduğu projelerin hayata geçirilmesi çalışmalarında ortakların birikimlerinden yararlanabilir.
4- Üretilen projelerle ilgili her türlü fikri mülkiyet haklarını kendisi, ortakları veya üçüncü şahıslar adına tescil ettirir. Hukuki uyuşmazlıklar söz konusu olduğunda ortaklarının haklarını korumak için gerekli çalışmaları yürütür.
5- Ortaklarının projelerinin serbest piyasa koşulları çerçevesinde rekabet edebilir projeler haline gelmesine katkıda bulunur, danışmanlık yapar.
6- Ortaklarının yaptığı çalışmaların ve yürüttüğü projelerin haksız rekabet hükümleri çerçevesinde korunmasını sağlayıcı tedbirler alır.
7- Fikir ve Sanat Eserleri, Telif Hakları, Marka ve Patent mevzuatı gibi entelektüel mülkiyet hakları öncelikli olmak üzere ortaklarına her türlü hukuki koruma hizmeti verir, yol gösterici çalışmalarda bulunur.
8- Gerçek veya tüzel kişilerle iş ya da proje ortaklığı yapabilir. Bu kişilerin fikirlerini projelendirebilir. Fizibilite çalışması yapabilir. Finansman sağlayabilir. İlgili kurum ve kuruluşlarla görüşme yapar. Gerçek veya tüzel kişiliklere işin konusu ile ilgili her türlü danışmanlık hizmeti sunabilir.
9-Ortaklarının projelerinde kullanacakları araç-gereç ve her türlü ihtiyaç maddelerini iç ve dış piyasadan temin eder ve uygun fiyatlarla ya da ortaklarına intikal ettirir.
10- Üretim amaçlı oluşturulan projeler kapsamında üretim tesisleri kurar, işletir, işletilmesini sağlar, satın alır ve gerektiğinde satar.
11- Projelerin hayata geçirilmesinin ardından piyasaya arz edilecek ürünlerin kalitelerinin bozulmamasını sağlar. Toplam kalite standartları, çevre, moral, etik, mesleki kural ve teamüllere, bilimsel kriterlere uyar. Ulusal ve uluslararası standartlara uygunluk ve toplumun farklı kesimlerinin dini, ahlaki, örfi değerlerine karşı sorumluluk duygusu ile hareket eder.
12- Projelerin uygulanmasında karşılaşılacak olan fiyat, kalite ve konjonktürel dalgalanmalara ve muhtemel risklere karşı tedbirler alır.
13- Sosyal tesisler, bakım ve tamir tesisleri, irtibat büroları, ofisler, iş platformları kurar, kiralar, devralır, ortak olur, işletir ve işletilmesini sağlar.
14- Ortaklarının verimlilik ve etkinliklerini, katma değerlerini artırmak için eğitim verir ve ortaklar arasında oryantasyon, optimizasyon, senkronizasyon sağlar.
15- Ortaklarına yeni imkânlar sağlamak için, ulusal ve uluslararası kurum veya kuruluşların fonlarını takip ederek bu konularda ortaklarını bilgilendirir, yararlanmasını sağlar ve projelere yönelik organizasyonlar düzenler.
16- Ulusal projelerin ve çalışmalarının tanıtımı, evrensel değerlerin korunması, kamu yararı ile ilgili olan sosyal sorumluluk projelerine ortak olabilir.
17- Ortaklarının moral, etik, mesleki kural ve teamüllere uymaları konusunda her türlü tedbiri alır.
18- Amacına uygun kooperatif ve diğer kuruluşlarla işbirliği yapar, ortak tesisler kurar. Bunlarla birlik oluşturabilir, var olan birlik ve kuruluşlara ortak olabilir.
19-Ortakların bankalar ve diğer müesseselerden alacakları kredi ve fon destekleri için gerektiğinde teminat karşılığı garanti verir.
20- Kooperatifin kendi ihtiyaçlarını karşılamak maksadı ile finansman kuruluşlarına başvuruda bulunur, borçlanır, açılan kredi ve fon desteğinin zamanında ve maksadına uygun kullanılmasını sağlayıcı tedbirleri alır.
21- Şubeler açar.
22- Amacı doğrultusunda menkul, gayrimenkul değer ve mallar ile işletmeler satın alır, kiralar, gerektiğinde satabilir. Bunları teminat gösterebilir ve bunlar üzerinde diğer hukuki tasarruflarda bulunabilir.
23- Gerçek ve tüzel kişiliklerle iş ortaklığı kurabilir.
24- Ortaklarının kooperatif konusu ile ilgili sigorta ihtiyaçlarına aracı olabilir.
25- Gerektiğinde konusu ile ilgili eğitim, süreli-süresiz yayın, araştırma ve benzeri faaliyetlerde bulunabilir. Bu maksatla Üniversiteler ve diğer kamu kurumları ile işbirliği yapabilir.
26- Sponsorluk sözleşmeleri yapabilir. Yarışma ve araştırma projelerini hayata geçirebilir. 27- Fonlar oluşturabilir. Personel istihdam edebilir.
KİMLERLE YOLA ÇIKMAYI HEDEFLİYORUZ
- Gerçek kişiler
-Tüzel Kişiler (Belediyeler, Üniversiteler)
-Proje yazarları
-Akademisyenler
-İş Çevresinin temsilcileri
Peki nedir bu sosyal kooperatifçilik?
https://www.sosyalkooperatif.com/
Yeni Nesil Kooperatifcilik
PROJE FABRİKASI
Çankaya - ANKARA
Email: hapykidstr@gmail.com
Website: www.projefabrikasi.net
Location: Kocatepe Mahallesi Hatay Sokak 4 / 19 Çankaya - ANKARA
Phone: 0530-3633120
Facebook: https://www.facebook.com/mahalleninalisi/
KOOPERATİF TARTIŞMAMIZA KATILMAK İSTER MİSİNİZ?
Projects on cooperatives and social and solidarity economy
Türkiye'de yeni nesil kooperatifleşme modeli olarak sosyal kooperatifler (Social cooperatives as a new generation cooperative model in Turkey)
Yeni nesil kooperatifler küreselleşme, teknolojik gelişmeler ve rekabetçi koşulların itici gücüyle geleneksel tarımdan endüstriyel tarıma geçiş dolayısıyla ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla yeni nesil kooperatifçilik denildiğinde akla ilk olarak tarım kooperatifleri gelmektedir. Zira yeni nesil kooperatifler 1970’li yıllarda şeker pancarı üreticilerinin örgütlenmesi sonucu Amerika’da ortaya çıkmıştır. Zamanla farklı ülkelerde tarım alanında faaliyet gösteren yeni nesil kooperatifler, katma değeri daha yüksek ürünler üretmek suretiyle ortaklarının pazarlama gücünü artırmayı ve pazarlarını daha güvenilir kılmayı amaçlamışlardır. Bu amaç göz önünde bulundurulduğunda yeni nesil kooperatifler literatürde, kooperatiflerin uluslararası tanımı, değerleri ve ilkelerini taşımanın yanı sıra geleneksel kooperatif yapısını şirket değerleri ile birleştirerek kendine has bir özellik kazanan, katma değer yaratma prensibine dayalı olup karlılığı öne çıkaran kooperatifler olarak tanımlanmaktadır. Bilhassa gelişmiş ülkelerde ortaya çıkan ve gelişen yeni nesil kooperatifler, literatürde farklı isimlerle araştırmalara konu edilmiştir. Bu isimler; yeni dalga kooperatifler, katma değer yaratan pazarlama kooperatifleri, kapalı kooperatifler, belirli üyeli birlikler şeklinde örneklendirilebilir. Yeni nesil kooperatiflerin yukarıda bahse konu edilen amaç, tanım ve farklılaşan isimlerinden hareketle, bunlar ile geleneksel kooperatifler arasında bir takım farklılıkların kaçınılmaz olduğu aşikardır. Bu farklılıklar; kooperatifte demokratik yönetim ya da ortakların oy hakkı, karlılığa öncelik verme, profesyonel yöneticilik, kooperatife giriş sermayesinin miktarı, sınırlı ortaklık ya da kooperatife giriş serbestiyeti, ortaklardan alınan ürünün sınırlandırılması, risturn dağıtımı ya da yıllık gelir fazlasının kullanılma biçimi, ortaklık hisselerinin alım ve satım şartları, yönetim biçimi, pazarlama stratejilerinin profesyonel ekipler tarafından belirlenmesi hususlarında görülen farklılıklardır. Ancak bu farklılıkların her geleneksel ve yeni nesil kooperatif için geçerli olmadığını belirtmek gerekir. Örneğin; yeni nesil kooperatiflerde tıpkı geleneksel kooperatiflerde olduğu gibi demokratik yönetim ilkesi gereği demokrasi, “hisse başına oy” prensibi yerine “kişi başına 1 oy” prensibi ile sağlanır. Fakat uygulamada bazı yeni nesil kooperatiflerde ortaklık payına göre oy kullanma yönünde eğilimler olduğu belirtilmektedir. Ülkemizde kendilerini yeni nesil kooperatif olarak tanımlayan kooperatif türlerine bakıldığında ise bunların tarım sektöründen ziyade farklı sektörlerde özellikle hizmet sektöründe faaliyet gösteren örgütler olduğu göze çarpmaktadır. Türkiye’de yeni nesil kooperatifçilik ile ilgili araştırmaya dayalı çalışmalar çok az sayıda olup, şimdiye kadar bu konuda nitel bir çalışma tespit edilememiştir. Bu eksiklik, bu çalışmanın hareket noktası olmuştur. Çalışmamızın amacı, Türkiye’de yeni nesil kooperatifleşme modeli olarak karşımıza çıkan “sosyal kooperatifçilik” anlayışını incelemek ve bunların güçlü ve zayıf yönlerini tespit etmektir. Sosyal kooperatifler, kooperatiflerin uluslararasi tanimi kapsaminda olup, bunlarin deger ve ilkelerini benimsemenin yani sira kendilerine has değerlere de sahiptir.
Bu değerler CICOPA (Comité International des Coopératives de Production et Artisanales- International organisation of cooperatives in industry and services) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda 2011 yılında Sosyal Kooperatiflerin Dünya Standartları adlı belgede tanımlanmıştır. Buna göre sosyal kooperatiflerin ayırt edici özellikleri ve temel ilkeleri şunlardır:
(1) Açık bir şekilde kamu yararı gözeten sosyal kooperatiflerin temel hedeflerinden biri olan işgücüne entegrasyon, üretilen mal ve hizmetin niteliği ne olursa olsun kamu yararına yapılan bir hizmet olarak addedilmektedir,
(2) Kooperatifçiliğin uluslararası ilkelerinden biri olan “özerklik ve bağımsızlık ilkesi” ile paralel olarak sosyal kooperatifler devlet dışı aktörlerdir,
(3) Çok paydaşlı yönetişim yapısına sahip olmalarından dolayı farklı paydaş ve ortakların demokratik bir şekilde katılımı ile yönetilirler,
(4) Özellikle iş entegrasyonunu sağlamak amacıyla dezavantajlı işçi gruplarını da yönetim yapısına etkin bir şekilde dahil edilmesini teşvik eder,
(5) Ortaklara kâr payı dağıtılmaz veya kâr payı dağıtımı sınırlandırılır.
Çalışmamızın amacı doğrultusunda ülkemizde farklı alanlarda faaliyet göstermekte olan ve kendilerini yeni nesil kooperatif olarak tanımlayan üç farklı sosyal kooperatifin kurucu ortakları ile mülakat yapılmıştır. Bunlar Sınırlı Sorumlu Genç İşi Eğitim Bilimsel Arge Kooperatifi, Başka Bir Okul Mümkün (BBOM) Ayvalık Eğitim Kooperatifi ve Sınırlı Sorumlu İhtiyaç Haritası Yardımlaşma Fikri Mülkiyet Hakları Ve Proje Danışmanlığı Kooperatifidir. Her bir kooperatif yetkilisi ile yapılan mülakatlarda sorulmak üzere literatür taraması neticesinde otuz soru oluşturulmuştur.
Elde edilen bulgular ışığında Türkiye’de kendilerini yeni nesil kooperatifçilik örneği olarak tanıtan sosyal kooperatiflerin yapısal özellikleri, geleneksel kooperatiflerden farklılıkları, güçlü ve zayıf yönleri belirlenmiştir.
Bu bulgulara göre, yetkililere ile mülakat yapılan sosyal kooperatifler ile geleneksel ve kooperatifler arasındaki temel farklılıklar şunlardır:
(1) Giriş sermayesi, geleneksel kooperatiflere göre daha düşüktür,
(2) Ortaklık, kooperatifin ihtiyaç, hedef ve menfaati doğrultusunda ana sözleşmesinde düzenlenerek sınırlandırılabilmektedir,
(3) Sınırsız bir üretim (alım) söz konusu değildir,
(4) Risturn, geleneksel kooperatiflerin aksine, yoktur,
(5) Ortaklık hisselerinin alımı ve satımı söz konusu değildir,
(6) Yönetim biçimi: Yatay ilişkiye dayalı, hiyerarşiye dayalı olmayan, üyelerinin yetkinliklerini artırmayı ve ortak karar alma prensibini esas alan yönetişimdir,
(7) Ortakları profesyonel kişilerden oluşmakta, pazarlama stratejileri de bu kişiler tarafından belirlenmektedir,
(8) Genellikle yıllık stratejik plan belirlenmektedir.
Yapılan mülakatta yetkililer, toplumun geneline hitap etmesi, sosyal sorunlara alternatif çözüm üretmesi, kamu ve özel sektörle başarılı işbirlikleri yapmış olmaları sosyal kooperatiflerin güçlü yönleri olarak belirtilmiştir. Ortak sayısının azlığı sosyal kooperatiflerin zayıf yönü; küresel düzeyde yaşanan yönetişim krizleri, yerelleşme sürecinin hızlanması, dayanışma ekonomisinin güçlenmesi sosyal kooperatiflere yönelik fırsatlar; Türkiye’de henüz bir Sosyal Kooperatifçilik mevzuatı bulunmaması ve beraberinde finansman sorunun ortaya çıkması ise bu kooperatiflere yönelik tehditler olarak belirtilmiştir.
Abstract
The new generation cooperatives emerged as a result of transition from traditional agriculture to industrial agriculture with the driving force of globalization, technological developments and competitive market conditions. Therefore, agricultural cooperatives come to mind when new generation cooperatives are mentioned, first emerging in US in 1970s as a result of the organization between sugar beet producers. In time, the new generation cooperatives in the field of agriculture among different countries aimed to increase the marketing power of their partners and make their markets more reliable by producing higher value added products. New generation cooperatives are described as cooperation that combine traditional cooperative structures with company values, gaining a unique characteristic, and prioritizing profitability based on the value-added principle. Emerging in developed countries new generation cooperatives have been researched under different names in the literature. Some of those can be referred as; new wave cooperatives, value added marketing cooperatives, closed type cooperatives, certain member associations. Based on the purpose, definition and differentiating names of the new generation cooperatives mentioned above, it can be seen that there are some differences between these and traditional cooperatives. These differences are; democratic management of the cooperative or the voting rights of the partners, priority of profitability, professional management, the amount of initial investment, unlimited partnership, limiting the product purchased from the partners, patronage dividend or the way of using the annual surplus, the conditions of buying and selling of partnership shares, management style and marketing strategies being determined by professional teams. However, it should be noted that these differences cannot be applied to every traditional and new generation cooperative. To give an example, like traditional cooperatives, democracy is achieved by “one vote per person” principle instead “one vote per share” principle as required by democratic administartion norms in the new generation cooperatives. However, in practice, it is stated that there are tendencies in some new generation cooperatives to vote according to the share of partnership. It is observed that the types of cooperatives that define themselves as new generation cooperative operate in different sectors, especially in the service sector, rather than in the agricultural sector. There are a few studies on new generation cooperatives in Turkey, and a qualitative study on this issue could not be identified. This gap was the motivator of this study. The scope of our study is to examine the concept of "social cooperatives" as an emerging generation cooperative model in Turkey and identify their strengths and weaknesses. Having the cooperatives’ international definition, distinct values and principles, social cooperatives have their own values. As a result of the studies carried out by CICOPA (Comité International des Coopératives de Production et Artisanales - International organization of cooperatives in industry and services), these values were defined in World Standards of Social Cooperatives in 2011. Accordingly, the distinctive features and basic principles of social cooperatives are as follows: (1) They explicitly define a general interest mission as their primary purpose and carry out this mission directly in the production of goods and services of general interest, (2) In abidance with the 4th cooperative principle (autonomy and independence), social cooperatives are non-state entities, (3) A governance structure potentially or effectively based on multi-stakeholder membership is ad important characteristic of social cooperative, (4) Worker-members should be represented at every possible level of the governance structure of a social cooperative. The representation of worker members should be higher than one third of votes in every governance structure, (5) Social cooperatives practice limited distribution or non- distribution of surplus. To achieve our goal, we had interviews with the cofounders of three different social which operate in three different fields and defined themselves as new generation cooperatives in our country. These are called as Sınırlı Sorumlu Genç İşi Eğitim Bilimsel Arge Kooperatifi, Başka Bir Okul Mümkün (BBOM) Ayvalık Eğitim Kooperatifi, Sınırlı Sorumlu İhtiyaç Haritası Yardımlaşma Fikri Mülkiyet Hakları ve Proje Danışmanlığı Koopertifi. Thirty questions were prepared to be asked as a result of the literature review.In light of the findings obtained, the structural features, the strengths and the weaknesses of social cooperatives who introduced themselves as new generation cooperatives in Turkey were identified: (1) Initial investment is lower than traditional cooperatives, (2) The partnership may be limited to regulate it in the articles of association in line with the needs, objectives and interests of the cooperative, (3) There is no unlimited production purchase exist (4) Patronage dividend, unlike traditional cooperatives, does not exist, (5) No buying and selling of partnership shares, (6) Management style based on horizontal, and non-hierarchical relationships, the principle of increasing the competence of its members and shared decision-making principle, (7) Its partners are professional people who determines marketing strategies, (8) Annual strategic plan is determined in general. In the interview, the co-founders stated addressing to general public, producing alternative solutions to social problems, and having successful cooperation with the public and private sectors as strengths of social cooperatives. Having low number of partners is stated as a weakness of social cooperatives. Besides, governance crises at global level, acceleration of localization process and strengthening of solidarity economy were stated as opportunities for social cooperatives. And also, the emergence of financial problems and the absence of a Social Cooperative legislation are mentioned in Turkey can be considered as threats to social cooperatives.
Authors: