Cyfarwyddiadau Trychineb
Tswnami
Beth yw Tswnami?
Diffinnir Tswnami fel cyfres o donau enfawr a gall dinistrio ardal eang o dir mewn eiliadau. Achoswyd trwy ddaeargryn dan dwr neu ffurf o symudiad y platiau tectonig yn aml. Ond gall canlyniadau meteorit, tirlithriad neu weithgaredd folcanig cynnwys mewn sawl sefyllfa dilyniant i Tswnami. Er mae swm dirifedi o resymau amrywiol gall dod a'r ffurf o drychineb dyw'r ffaith bod nifer yn gyffredin yn cysylltu'r perygl naturiol gyda grym y lleuad ddim yn wir. Yn ddiweddar mae amlder digwyddiad Tswnami wedi cynyddu gyda 90% ohonynt yn cymryd lle o fewn y môr Pacific. Maent yn galed iawn i ragweld ac felly yn achosi problemau wrth ddod i baratoi am argyfwng.
Camau gwneud mewn achos difrifol Tswnami;
Er mwyn goroesi Tswnami dilynwch y pwyntiau canlynol...
PARATOWCH
Gwnewch nodyn o rifau ffôn y cyfleusterau lleol- yr heddlu, diffoddwyr tan a'r groes goch er enghraifft- a gall fod yn ddefnyddiol mewn sefyllfa ddychrynllyd. Cynlluniwch git ar gael mewn trallod sy'n cynnwys nodweddion tebyg i rolyn o bapur toiled, offer cymorth cyntaf (band-cymhorthion, padiau gauze a.y.y.b.), bariau bwyd ynni a dŵr yfed. Casglwch fag o ddillad glan a phethau angenrheidiol mewn achos ymgilio, er peidiwch fynd yn ôl am anifeiliaid anwes neu eiddo personol. Gwell achub bywydau, nid feddiannau. Trefnwch atodlen gyda'ch teulu fel bydd aelodau'ch cartref yn ystyriol o'ch gweithdrefn gwyriad unigryw.
Byddwch yn ymwybodol os oes canolfan cysgodol yn eich ardal neu batrôl cynorthwyol wedi'i arbenigo mewn sefyllfa Tswnami. Ymchwiliwch hefyd os oes trasiedïau of fath wedi digwydd yn y gorffennol yn eich lleoliad i weld os yw tebygrwydd Tswnami yn eich cymdogaeth.
Arwyddion cynfater-
Edrychwch am arwyddion potensial; Mewn sawl achos bydd y môr yn cilio yn ôl llawer a'r dŵr yn anweithgar gyda thonnau braidd yn cyrraedd yr arfordir gan fod yr holl dwr wedi'i amsugno i greu gorlif enfawr. Bydd cychai agos yn siglo wrth arnofio, gwyliwch allan yn ofalus am symbolau tebyg. Arsylwch os oes newidiad mewn ymddygiad dyddiol unrhyw anifail anwes yn cymryd lle, gall hyn cynnwys grwpio gyda'i gilydd pryd nad ydynt fel arfer. Digwyddwyd oherwydd bod creaduriaid yn ymdeimlo symudiadau sydyn yn y cynefin cyn bodau dynol. Efallai byddwch yn clywed darllediad o'r llywodraeth, os ydych yn y safle yma cymrwch fantais o'r rhybudd cyn-llaw.
Os ydych yn sicr fod rhywbeth mynd i ddigwydd, rhybuddiwch bobl mewn risg -wrth y traeth efallai- a thywyswch iddynt adael ar unwaith. Cadwch eich teulu fel grŵp gan wneud yn siŵr ddim i golli neb. Cofiwch i achub bywyd eich hun, gan beidio cymryd amser diangen mewn panig. Syniad da yw teithio i dir uchel megis mynydd gan fod hyd yn oed adeiladau uchel yn gallu cael ei ddryllio mewn dwylo Tswnami.
Sicrhewch wybod y ffeithiau isod, mae'n bwysig deall nodweddion ac effeithiau'r ffurf o ddymchwel. Nodiadau hanfodol ydynt yn enwedig os ydych yn byw, gweithio neu fynychu ysgol ger y môr.
Yn dibynnu ar y don, weithiau bydd milltir ddim digon pell i ddarganfod diogelwch. Gallent gyrraedd dros 2,000 troedfedd mewn un ysgub o'r bae. Peidiwch anghofio fod saib rhwng y tonau yn gallu amrywio o un byr i oedi hir, felly cadwch i'ch man cysgodi nes derbyn neges fod yr amgylchedd yn glir. Tynnwch sylw yn ychwanegol i'r mater bod weithiau y byddai'r don gychwynnol yn ymddangos yn ddiniwed er gall y rhai dilynol troi mas i ehangu yn raddol. Lladdwyd hyn cannoedd yn flynyddol gan fod yn ddychweled yn ôl i'r bae pryd dyw'r gyfres heb orffen. Bydd Tswnami yn cael y medr i barhau am oriau heb ddiwedd.
Deallwch os ydych wedi dal gan afael y dŵr does dim modd ymladd y llif. Posibilrwydd o foddi sydd. Symudwch o'r ffordd o falurion yn hofran rhwng crychdonnau i osgoi niwed ymhellach. Gwyliwch allan am geir, dodrefn, coed a chreigiau bygythiol. Er mewn diffyg dim arall opsiwn arall yw dringo'r goeden os ydy'n ddigon gwydn. Ceisiwch afael yn eitem wedi'i chysylltu'r llawr neu'n sylfaen gadarn. Daliwch ynddo gwrthrych sy'n hwylio heibio os oes modd, ac ymdrechwch ddrifftio wrth ymyl neu ar ben nes i'r lefel dwr ddarostwng. Efallai bydda'i chynyddiad yn daldra dros y cyfnod byddwch yn disgwyl i nifer y dŵr crebachu.
SGIL EFFEITHIADAU
Unwaith y byddai'r Tswnami wedi ymsuddo, bydd malurion, adeiladau a dinistriwyd a seilwaith wedi torri. Cymerwyd yr ail-adeiladu a gwaith cwblhau eich dinas neu dref arferol llawer o amser, amynedd, penderfyniad ac ymdrech. Bwriadwch helpu mewn y cysoni ac atgyweirio wrth glytio'r gymdogaeth yn ôl i fel oedd o gyn. Tebygrwydd yw bod cyrff meirw wedi gwasgaru ar hyd y lle, diffyg bwyd a chyfleusterau dwr ffres a chlefydau yn taenu. Disgwyliwch sawl canran o'r boblogaeth i fod mewn cyflwr o syfrdaniaeth, yn galaru am y rhai a chollwyd. Goroeswch yr adladd o Tswnami trwy agor cartrefi neu adeiladau dianaf i'r gweddill llai ffodus, sicrhau fod generaduron pŵer ar gael a galw ar ofal iechyd.