Að spyrja spurninga
Samantekt úr Dalskólapóstum
Um spurningar í lærdómsferli - úr leiðagnarnámi
Það að kunna að spyrja góðra spurninga sem hvetja nemendur til þess að huga og rökræða nám og þekkingu er mikilvægt í leiðsagnarnámi.
„Mér líkar þegar við fáum spurningu eins og þessa, sem fá mig til að hugsa og ég þarf að útskýra það sem ég hugsa, það er áskorun“ (10 ára nemandi)
Lykilatriðið er að þróa góða námsfélagamenningu, því þá fá nemendur tækifæri til þess að hugsa, bæði einstaklingslega og með námsfélögum. Ef þeir fá að ræða ræða saman um hugsun sína, framkallar það hugsandi námshóp og eykur lærdóm.
En gæði spurninganna er það sem ræður úrslitum um hvort lærdómurinn nái dýptum og hæðum svo ný þekking og skilningur verði til.
Hver er hefðin?
Það er mjög rík hefð að spyrja „lokaðra spurninga“ á ensku svokallaðra "recall" spurninga, sem hafa þann tilgang að athuga hvort krakkarnir hafi lært það sem átti að læra. Það eru yfirleitt til rétt eða röng svör við þannig spurningum.
Dæmi:
· Hvaða tvo hluti lærðum við um jarðskorpuna í síðustu viku?
· Hvað þurfa plöntur svo þær getir vaxið?
· Hvernig endaði sagan?
Svona spurningar er ekki hægt að nota til þess að meta lærdóm hóps, en svona spurningar eru mjög algengar til þess að koma öllum á einhvern stað.
Við þurfum að geta spurt spurninga sem fær börn til að hugsa dýpra og læra í leiðinni og það er mjög mikil áskorun í því.
Shirley Clark
Shirley Clark hefur í samvinnu við starfandi kennara unnið að fimm spurninga þemum sem eiga að dýpka hugsun nemanda um lærdóminn.
Með því að prófa sig áfram eftir þessu hafa kennarar hennar orðið betur meðvitaðri um áhrif spurninga á nám nemanda. Þeir leggja áherslu á, við undibúning kennslustunda, að undirbúa eina spurningu fyrir hvern tíma sem á að hvetja til dýpri hugsunar.
Dæmi:
- Plöntur vaxa ef þú gefur þeim annan vökva en vatn, ertu sammála því eða ósammála?
Þessir fimm spurningaflokkar eru:
1. Að spyrja og gefa nemendum alls konar svör (Hvað þarf til að lifa? bíla,föt, síma, skýli, mat)
2. Að setja fram staðhæfingu (Gler er mjög gott efni til þess að nota í skýli, sammála eða ósammála?)
3. Að setja upp andstæður (Af hverju er þessi matur hollur, en þessi óhollur?)
4. Að byrja á svarinu (Svarið er ferningur, hver gæti spurningin verið?)
5. Andstæður sjónarhóll (Hvernig hefði Öskubuska geta hjálpað stjúpu sinni að verða betri manneskja?)
Spurningaflokkur 1: Að spyrja og gefa fjölbreytt svör
Áhrif þessa spurningaflokks á nám nemenda er til þess fallið að:
- Þróa hæfni til þess að hugsa (develops thinking skills)
- Bætir hæfni til rökhugsunar (reasoning skills)
- Stuðlar að samræðum og útskýringum
- Afhjúpar rangan skilning (reveals misconception)
- Hvetur til rökræðu (encourages debate)
Nokkur spurningadæmi í þessum anda:
- Hver gæti munað hvernig straumlínulagað form lítur út? Kennarinn dregur fram fimm mismunandi form og biður námsfélaga að ræða hvert formanna er straumlínulagað.
Með því að fá spurninguna fram setta á þennan hátt, í stað þess að minna bara alla á hvað straumlínulagað er, eða að spyrja yfir hópinn og láta einn svara er líklegra að fleiri ef ekki allir nemendur læri hugtakið betur (skilgreiningin færi svo upp á námsvegg og aftast í stílabókina).
- Kennari í 2. bekk les upp ljóð um lestarferð. Í stað þess að spyrja bara: Hvers konar ferð er ljóðið um? Bætir kennarinn við svarmöguleikum: Hvort er hér um að ræða ferð í strætó, lest, á hjóli, í bíl, flugvél eða bát.
Umræður námsfélaga eða hópsins gætu því orðið: Þetta getur ekki verið flugvél, því hún fer ekki í gegnum göng, já en þetta gæti þá verið bíll af því hann getur farið í gegnum göng osfrv.
- Kennari í náttúrufræði spyr hópinn: Hvað getum við gert til þess að vernda ozon – lagið? og gefur upp svarmöguleika
1. Minnkað magn koltvísýrings sem bílar og verksmiðjur framleiða
2. Minnkað gróðurhúsaáhrifin
3. Hætta að höggva regnskóga
4. Takmarka þá bílaumferð með valdboði þegar magn ozons í andrúmloftinu er hátt
5. Passa hvernig við förgum loftræstivélum og ísskápum.
Kennarinn gæti svo látið námsfélagapör eða hópa ræða saman um hvað sé rétta svarið við spurningunni sem hann spurði og láta svo námsfélaga eða einstaklinga lyfta upp fingrum á sama tíma (1-5) – Með þessu veit kennarinn hvort nemendur hafi lesið og skilið textann sem lá til grundvallar þessari spurningu.
- Hvað þarf til þess að skipuleggja ferðalag: Áttavita, úr, kort, GPS, bíl, fána, kortabók, hnött, síma (að fara í ferðalag er ekki það sama og skipuleggja ferðalag) (skiptir máli hvers konar ferðalag?) osfrv.
- Hvað af þessu þarftu til þessa að njóta og læra í kennslustund: hlusta, mannasiði, drykk, blýant, bók, skuldbindingu, þolinmæði, ábyrgð?
Spurningaflokkur 2: Að setja fram staðhæfingar
Áhrif þessa spurningaflokks á nám nemenda er til þess fallið að:
- Hvetur til umræðu og rökræðu
- Þróar rökhugsun
- Afhjúpar misskilning/ranghugmyndir og skilning
- Gefur nemendum sjálfstraust til að útskýra eigin skoðun
Prófaðu að breyta spurningu yfir í staðreynd og spurðu nemendur þína hvort þeir séu sammála eða ósammála fullyrðingunni og biddu um rökstuðning.
Dæmi:
Í stað þess að spyrja: Hvernig lítur víkingur út?
Sýndu þá mynd og segðu: Þetta er mynd af víkingi – ertu sammála eða ósammála?
Sammála svör gætu verið: Þetta er víkingur af því það er víkingatákn á merkinu, af því hann er með víkingalega ullarhúfu, af því hann er með svo mikið skegg.
Ósammála svör gætu verið: Hann er ekki með hjálm, hann er ekki með skjöld, sverðið hans er ekki víkingasverð.
Kennari gæti sagt: Rafhlöður eyðast - rétt eða rangt.
Sammála svör: Stundum er ekki hægt að nota rafhlöður þá er allt búið á þeim.
Ósammála svör: Þær eyðast ekki þú sérð þær alltaf.
Þið sjáið að umræður gætu orðið mjög menntandi: Hvað er að hlaða rafmagni, hvernig gerist það, hvernig fer rafhlaðan að því að hlaðast?
Staðhæfing: Peningar færa fólki hamingju
Staðhæfing: Gler er gott byggingarefni fyrir skýli
Staðhæfing: Er þessi staðhæfing stundum eða alltaf sönn: Ef þú margfaldar með þremur er útkoman oddatala
Staðhæfing: Oddatölur margfaldaðar með sléttum tölum gefa alltaf oddatölusvör
Staðhæfing til ykkar: Láttu barn aldrei vita að það eigi í námserfiðleikum það gæti brotið niður sjálfstraustið (sammála eða ósammála)
Spurningaflokkur 3: Að gefa upp rétt eða rangt svar (andstæðir pólar)
- Auka þrautalausnahæfni
- Þekkja betur árangursviðmiðin
- Auka forvitni og áhuga
- Auka þekkingu
- Draga fram fyrri lærdóm
- Krefja nemendur að skýra mál sitt/ skoðun sína.
Þú gefur upp tvö svör/sýnir tvær myndir og segir að annað sé rétt og hitt rangt og þau eiga að ákveða og rökstyðja hvort er rétt/rangt.
Dæmi:
Í stað þess að spyrja: Hvað er holl máltíð?
Þá gætir þú sýnt tvær myndir og spurt: Af hverju er þessi matur hollur og þessi óhollur?
Þau gætu svarað: Þessi er holl af því að hér eru ávextir og þeir eru hollir, þessi er óhollur af því að maturinn er steiktur í fitu og mikil fita er óholl.
Af hverju getur þetta leikfang færst úr stað, en ekki þetta?
Af hverju telst þetta mynstur ferningur en ekki þetta?
Af hverju er fífill illgresi en páskalilja ekki?
Af hverju er þetta barn glatt en þetta dapurlegt (barn að gefa með sér, barn sem gefur ekki með sér)
Af hverju er þessi uppgjöf betri en þessi (vindhögg)? (myndskeið í tennis)
Af hverju er þessi útreikningur réttur en þessi rangur 8/0.5=16 8 x 0.5=16
Spurningaflokkur 4: Að byrja á endanum eða rétta svarinu
- Styrkja rökhæni
- Kalla fram fyrri þekkingu
- Styrkja og endurskoða námsmarkmið
- Auðvelda námsmat
- Dregur allar nemendur í umræður og kennari sér betur hvar hver er staddur
Þú gefur svar og lætur fara fram umræður um hver spurningin gæti hafa verið, af hverju þau haldi það og af hverju þetta svar sé rétta svarið.
Nokkur dæmi:
1. Að vera sanngjarn, er svarið. Hvernig gæti spurningin hafa hljómað?
2. Vatn, gler, tunglið og glansandi hlutir geta allir gert þetta. - Hver gæti spurningin verið?
3. Svarið er landakort - Hver gæti spurninginn verið?
4. 1262 var róstursamt ár - Hvers vegna gæti það hafa verið svo?
5. Póstur og sími og tölvur - Hver er spurningin
Spurningaflokkur 5: Að flétta inn andstæðri skoðun við ríkjandi skoðun
Áhrif þessa spurningaflokks á nám nemenda er til þess fallið að:
- Auka rökhæfni
- Styrkja það að skilja ýmsar ástæður skoðana
- Þróar virðingu fyrir andstæðum skoðunum
- Kennarar gefa nemendum tækifæri til að rökstyðja skoðanir sínar
- Hvetur til hliðarhugsunar (lateral thinking)
Í stað þess að spyrja: Hvernig fannst Þyrnirós stjúpmóðir sín? eða hvaða tilfinningar bar hún til hennar?
Væri hægt að spyrja: Hvernig hefði Þyrnirós getað hjálpað stjúpmömmu sinni að vera betri manneskja?
Spurning og aðgerð: Er það réttlátt að sum börn í heiminum eiga ekki það sem við eigum? og kennarinn "gefur" þeim börnum litla gjöf sem voru með armabandsúr.
Hvernig réttlætir sá sem stríðir gjörðir sínar?
Ætti að lögleiða fíkniefni?
Hvers vegna ættum við að taka upp skólabúninga?
Myndir þú kaupa lyf sem hefðu verið prófuð á dýrum til að lækna fjölskyldumeðlim?
Svona spurningabankar hvetja til þess að skoða málið frá mörgum hliðum.
Börnin segja sjálf um svona spurningar:
"Ég fæ tækifæri til að hugsa og útskýra, það reynir á"
"Ég held að spurningar þar sem svarið er bæði rétt og rangt fær okkur til að hugsa meira og við lærum rökræður"
" Það er lærdómsríkt að heyra hvernig aðrir hugsa, gefa því tíma og virðingu"