3.2 Nederland en Europa
De Amsterdamse grachtengordel
In 1617 werd in Amsterdam de grachtengordel geopend: de Herengracht, de Keizersgracht en de Prinsengracht. Een deel van de stad werd daarvoor afgebroken. De grachtengordel was bestemd voor rijke kooplieden die er hun hoge grachtenpanden bouwden.
Handel in de Gouden Eeuw
De grachtengordel was een symbool voor de rijkdom van Amsterdam en Nederland als geheel. Voor Nederland was de 17e eeuw de Gouden Eeuw. Nederland was toen het rijkste land van Europa en Amsterdam de rijkste stad. Nederland werd het centrum van het handelskapitalisme. Amsterdam was de stapelmarkt voor bijvoorbeeld graan en hout. Nederland verkocht het door aan Europa. Nederland kocht ook veel producten in andere landen zoals Frankrijk en Engeland.
Nijverheid en landbouw
Ook de nijverheid bloeide. Door een oorlog in België vluchtten veel textielarbeiders naar Nederland. Daardoor werd Leiden de belangrijkste Europese textielstad. Dankzij de scheepvaart bloeide ook de scheepsbouw. Andere bedrijven profiteerde van de overzeese handel met Amerika. Daar werd bijvoorbeeld tabak en suiker gekocht door de Nederlanders. En daardoor bloeide er ook andere soorten producties. Zoals de productie van aarden wegwerppijpen en de landbouw begon te groeien.
Oorlog met Spanje
Nederland had ook een groot en goed bewapend leger dat voor een groot deel bestond uit Duitse en andere buitenlandse huursoldaten. De Tachtigjarige Oorlog werd uitgevochten in Zuid-Nederland, daar hadden de mensen het zwaar te lijden en raakten economisch ver achterop. Het werd duidelijk dat Spanje de oorlog niet zou winnen, omdat het geld op was. De oorlog duurde tot 1648, toen Nederland en Spanje de Vrede van Münster sloten.
Oorlog met Engeland
Na de oorlog met Spanje ontstonden spanningen met Engeland. De Engelsen wilde een eind maken aan overmacht van de Nederlandse handelaren. Er kwamen drie handelsoorlogen op zee, waardoor de Nederlanders veel schepen verloren, maar toch hielden ze stand. Michiel de Ruijter werd een populaire zeeheld uit de Nederlandse geschiedenis. Hij versloeg de Engelsen keer op keer.
Oorlog met Frankrijk
De derde zeeoorlog vochten de Engelsen samen met de Fransen tegen de Nederlanders. De Franse koning Lodewijk XIV wilde Nederland uitschakelen. Hij sloot in het geheim een verbond met Engeland en twee Duitse staatjes. Michiel de Ruijter versloeg op zee de Frans-Engelse vloot. Maar vanuit het oosten drongen de Fransen en de Duitsers Nederland binnen en bezette een deel, maar ze werden door Willem III verdreven. Vanaf 1688 voerde Nederland met Engeland oorlog tegen Frankrijk.
Tachtigjarige oorlog
Oorlog met Engeland
Oorlog met Frankrijk
Begrippen
Engelse zeeoorlogen: oorlogen tussen Engeland en Nederland die op zee werden uitgevochten, zoals in de jaren 1652 tot 1654, 1666 tot 1667, en 1672 tot 1674.
Gouden Eeuw: langdurige bloeiperiode.
Grachtengordel: uitbreiding van Amsterdam, in de jaren 1613 tot 1615 met drie grachten in de vorm van een halve cirkel.
Handelskapitalisme: economisch systeem waarin kooplieden zich bezig houden met de handel en nijverheid een deel van de winst weer in hun onderneming investeren.
Huursoldaat: soldaat die zich verhuurd aan een ander leger, vaak uit een ander land.
Stapelmarkt: plaats waar goederen in pakhuizen worden opgeslagen en vandaar verder worden verhandeld.
Vrede van Münster: in 1648 eindigde de Tachtigjarige Oorlog toen Nederland en Spanje in deze Duitse stad vrede sloten.