Aardrijkskunde
Aardbevingen
Inleiding
In deze flyer en in een filmpje vertellen wij meer over dit onderwerp.
aardbevingen
platentektoniek en endogene krachten
Waardoor bewegen platen en waarom zijn er platen?
De aarde bestaat uit drie delen, de aardkern, de aardmantel en de aardkorst. Hoe dieper je in de aarde kijkt hoe heter. In het midden zit de aardkern daarna de aardmantel en tot slot de aardkorst. Door de grote hitte in de aarde in het gesteente daar vloeibaar. Dit heet magma. Onder de aardkorst is het magma nog een beetje stroperig en stroomt heel langzaam rond. De bewegingen van magma onder de aardkorst heten convectiestromen ,de krachten binnenin de aarde heten ook wel endogene krachten. Door deze convectiestromen komen er kleine scheurtjes in de aardkorst. Deze scheurtjes heten breuken. Doordat er meerdere scheurtjes/breuken ontstaan in het aardoppervlak ontstaan er aardplaten of schollen.
Bewegingen van platen en de gevolgen ervan
Onder het aardoppervlak en in de aardmantel zijn er convectiestromen. Deze zorgen voor heel langzame bewegingen van magma onder de aardkorst. Door de beweging van magma onder de aardkorst verplaatsen de aardplaten zich een heel klein beetje. Hierdoor veranderd de aardkorst.
Er zijn drie bewegingsrichtingen van platen.
1. Divergentie: Hierbij drijven twee platen uit elkaar. Als dit gebeurd komen er scheuren in het aardkorst en komt er magma naar boven. Deze magma vult dan de scheuren op en koelt af. Zo ontstaat een lang uitgerekte bergrug op de bodem van de zee. Deze bergrug noemen we ook wel een mid-oceanische rug.
2. Convergentie: Bij convergentie bewegen de platen naar elkaar toe of op elkaar af. Vaak duikt hierbij een plaat onder de andere plaat. Hierbij duikt de zwaardere oceanische plaat onder de lichtere continentale plaat. Dit verschijnsel noem je subductie. Op de plek waar een plaat onder de andere duikt ontstaat een hele diepe onderzeese kloof. Deze kloof heet een trog. Het kan ook gebeuren dat twee continentale platen op elkaar botsen. Hierbij zijn beide platen even zwaar. Daardoor gaan ze allebei omhoog bewegen en kunnen er gebergtes ontstaan.
3. Transforme beweging: bij transforme beweging beweegt een plaat langs de andere plaat. Een bekende plek waar dit gebeurd is San Francisco. Deze breuk heet de Andreasbreuk
De beweging van platen maakt veel uit voor hoe de wereld er vroeger uitzag, er nu uitziet en hoe de wereld er in de toekomst uit zal zien. Zo’n 250 miljoen jaar geleden zaten alle continenten nog aan elkaar vast. In al die jaren hebben de bewegingen van aardplaten de wereld totaal veranderd, als je goed kijkt zie je ook dat alle continenten op de wereld als een soort puzzel in elkaar passen. De kennis over de bewegingen van platen heet Platentektoniek.
Wat zijn aardbevingen en hoe ontstaan ze?
Hoe ontstaat een aardbeving?
De aarde bestaat uit verschillende platen. Door de convectiestromingen komen de aardplaten langzaam in beweging. De beweging van magma onder de aardkorst verschuift de plaat een heel klein beetje. Hierdoor bewegen de aardplaten over elkaar (convergentie, subductie) , van elkaar vandaan (divergentie) en langs elkaar. Hierdoor ontstaat er druk langs de plaatranden/breuklijnen. Als een plaat over een andere plaat beweegt (convergentie/subductie) dan bouwt zich langzaam druk op onder de aardkorst. Dit komt doordat de twee platen over elkaar heen bewegen. Dat bewegen gaat heel schokkerig, de spanning is erg groot. Hierdoor bouwt de aardbeving zich jarenlang op met die spanning. Als de spanning te groot en te hoog word verschuiven de aardplaten opeens een of meer meters. Hierdoor krijg je enorme schokken in de aardkorst. Dit heet een aardbeving. De aardbeving bouwt zich dus op met spanning onder de aardkorst. Het punt waar deze spanning zich bevind onder de aardkorst heet het hypocentrum. Het punt op het aardoppervlak waar je de aardschokken en trillingen het meeste voelt en er recht boven zit heet het epicentrum..
Zijn aardbevingen te voorspellen en te meten?
Ja, er zijn twee verschillende schalen voor. De schaal van richter en de schaal van mercalli. Aan deze twee schalen kan je zien hoe krachtig, verwoestend en schokkerig een aardbeving is. Op deze schalen staan de getallen 1 t/m 12 in volgorde. Deze getallen staan voor de heftigheid van de aardbeving. Stel dat een aardbeving op de schaal van richter de kracht 1 heeft. Een aardbeving die de kracht 2 op de schaal van richter heeft is tien maal zo zwaar. Zo is elk cijfer tien keer zwaarder dan het vorige cijfer.
Maar hoe kan dit allemaal gemeten worden?
Er zijn al jarenlang wetenschappers die zich bezighouden met het meten en voorspellen van aardbevingen. Dit heten seismologen. Door trillingen van de aardkorst meten zij de kracht van een aardbeving. Het apparaat waarmee je die trillingen meet heet een seismoloog.
Op de bodem van de zee kunnen natuurlijk ook aardbevingen voorkomen. Een onderzeese aardbeving heet een zeebeving. Door een zeebeving word een stuk zeebodem opgetild. Door die zeebeving verplaats over de gehele diepte van de oceaan water zich richting de kust. In het begin is de golf heel klein en merk je het bijna niet omdat de golf ook heel snel gaat, maarliefst 800 km/u. Naarmate de golf de kust nadert gaat hij minder snel maar word wel hoger. Dit komt door de diepte verschillen op de zeebodem. In het begin is het nog heel diep en gaat het water geleidelijk naar de kust. Later word het ondieper en is er dus ook minder ruimte voor al dat water. Doordat het minder diep word en de bodem omhoog loopt spoelt het water terug. Je krijgt hierdoor dat bij zo’n vloedgolf opeens al het water bij de kust wegloopt. Dit weggelopen water mengt zicht dan langzaam met de massa’s water erachter. Er ontstaat een massieve vloedgolf. Zo’n vloedgolf heet een tsunami. In Japan hadden ze hier ook mee te maken in 2011. In het stuk hieronder staat meer informatie daarover.
Gevolgen voor japan
De duurste aardbeving kostte wel 299 miljard euro. Japan is geen ontwikkelingsland dus kan aardbevingsbestendige huizen, viaducten en bruggen betalen. Bij landen die dat niet kunnen betalen vallen nog veel meer doden. Een bijkomend gevaar bij een aardbeving is een naschok en gesprongen gasleidingen. Als er zo'n ramp uitbreekt heeft dat land geld nodig om:
- alle puin weghalen
- eten en drinken voor alle slachtoffers
- politie: die moeten zoeken naar vermisten mensen
Naast aardbevingen zijn er nog meer natuurrampen in japan. In 2011 brak er ook een tsunami uit. De hoogste tsunami was 85 meter hoog. Bij een tsunami wordt alles overspoelt; de golf neemt huizen, auto's alles wat in de weg staat mee. Wanneer er een aardbeving uitbreekt in japan (of ergens anders in de wereld) voel je dat eerst aan voor-bevingen en dan moet je meteen naar binnen vluchten want de meeste gebouwen daar zijn er op gebouwd dat ze tegen aardbevingen kunnen. Als er ooit een ramp uitbreekt is het enige wat wij kunnen doen steunen met heel veel geld naar het goede doel.
taak verdeling:
-platentektoniek en endogene krachten --> mart
-Wat zijn aardbevingen en hoe ontstaan ze?--> mart
-Gevolgen voor japan --> Olivier
-filmpje - olivier en mat
Filmpje link '