Folder Diabetes mellitus
Laat je nieuwsgierig maken en leer over Diabetes Mellitus!
Wat is Diabetes mellitus? En wat doet deze ziekte met je lichaam?
Diabetes mellitus betekent eigenlijk in makkelijke taal, suikerziekte. Het is de meest voorkomende chronische ziekte: al ruim 1 miljoen Nederlanders hebben het. De lichamelijke gevolgen van (onbehandelde) diabetes zijn groot en soms ook levensbedreigend, zoals hart- en vaatziekten.
Als je gezond bent, haalt de lever als je gegeten hebt de glucose die te veel in het bloed zit uit het bloed en slaat dat op in de spieren en in de lever zelf. Dat doet hij met behulp van het hormoon insuline. Bij iemand met Diabetes werkt de alvleesklier, die de insuline maakt, niet zoals hij zou moeten werken. Er zitten namelijk zogenaamde eilandjes van Langerhans in de alvleesklier. Deze zijn verantwoordelijk voor de insulineproductie. De alvleesklier maakt bij Diabetes te weinig of geen insuline, waardoor de bloedsuiker spiegel heel erg schommelt: als je net gegeten hebt, heb je een te hoog glucose gehalte, maar als je een tijd niet gegeten hebt, is het glucose gehalte te laag.
Bij een te hoog glucose gehalte, wordt het te veel aan glucose door de nieren uit het bloed gehaald en vervolgens uit geplast als urine. Als het te lang duurt, gaan de nieren op den duur "kapot".
Bij een te laag glucose gehalte, voel je je moe en slap. Dit komt doordat de cellen in het lichaam niet genoeg glucose uit het bloed kunnen halen om te verbranden, waardoor ze "moe" worden.
Tegenwoordig is diabetes goed behandelbaar, maar het is nog steeds niet te genezen. In 2007 hadden 740.000 Nederlanders diabetes mellitus.
Verschillende soorten Diabetes mellitus - type 1 en type 2
Diabetes heeft twee soorten. Type 1 de zogenaamde "insulineafhankelijke diabetes" en
type 2 de zogenaamde "niet insulineafhankelijke diabetes".
Bij type 1 is het geval dat het afweersysteem de cellen vernielt die normaal gesproken insuline moeten aanmaken. Het lichaam is dus verkeerd bezig en verpest het voor zichzelf. Bij type 1 moet de diabeet elke dag insuline spuiten.
De meest voorkomende soort is Diabetes type 2, negen van de tien mensen met Diabetes hebben Diabetes type 2. Vaak komt type 2 bij mensen na het 40ste levensjaar voor. Het heet ook wel ouderdomssuiker.
Hoe ontdek je Diabetes mellitus?
Vaak hebben mensen jarenlang niet door dat ze Diabetes hebben. Want niet iedereen heeft duidelijke klachten die horen bij Diabetes. Veel symptomen lijken op dingen die iedereen wel eens heeft, zoals vermoeidheid en futloos zijn.
Diabetes type 1 wordt meestal snel ontdekt. De meest voorkomende klachten zijn:
Veel dorst
Veel plassen
Veel honger of juist helemaal niet
Je ziek voelen
Misselijkheid, overgeven
Wazig zien
Het lichaam kan in ieder geval niets met de suiker die erin komt en gaat afvalstoffen eruit gooien, oftewel diegene valt af zonder dat hij/zij een reden daarvoor kan bedenken. Maar het lichaam kan dat nooit bijhouden en kan de afvalstoffen zo snel niet kwijt. Op zo'n moment kan je een aceton adem krijgen. Dit is een specifieke klacht van Diabetes type 1.
Diabetes type 2 komt het meest voor en is het moeilijkst te herkennen. Aanwijzingen kunnen zijn:
- Vaak dorst en veel plassen
- Veel moe zijn
- Last van ogen, zoals rode en branderige ogen, wazig zien, dubbel zien of slecht zien
- Slecht genezende wondjes
- Kortademigheid of pijn in de benen bij het lopen
- Infecties die vaak terugkomen, zoals blaasontsteking
Behandeling Diabetes mellitus - medicijnen of insuline spuiten
Sowieso is de eerste stap werken aan een goed leven met veel beweging en gezonde voeding. Daarnaast moet je leren met de ziekte om te gaan. Dat vergt veel energie en kracht. De symptomen verdwijnen niet zomaar en er is helaas geen wondermiddel om Diabetes weg te werken. Hieronder staat de verdere inhoudelijke behandeling.
Behandeling van diabetes type 1
Bij Diabetes type 1 moet je een paar keer per dag insuline injecteren. Ook moet je een paar keer per dag de bloedsuiker meten, om te weten hoeveel insuline er op dat moment nodig is.
Er zijn verschillende soorten insuline, met een verschillende werking. Zo is er snelwerkende insuline die snel in het bloed wordt opgenomen en die in korte tijd de bloedsuiker verlaagt. Ook is er insuline met een langzame werking.
Insuline spuiten
Injecteren van insuline doe je met een insulinepen. Een insulinepen lijkt op een dikke vulpen met een insulinevulling en een haarfijn naaldje. Insuline spuit je in vlak onder de huid, in het onderhuidse vet. Dat heet ‘subcutaan’. Het komt dus niet rechtstreeks in het bloed, maar wordt geleidelijk opgenomen.
Insulinepomp
De plaats van insuline injecteren, is afhankelijk van de soort insuline en of iemand overgewicht heeft. Kortwerkende insuline werkt het snelst als het onder de buikhuid wordt geïnjecteerd. Maar als je een ietwat dikke buik hebt door overgewicht, dan kan dat beter in een arm of dijbeen gebeuren. Wanneer de insuline maar heel geleidelijk zijn werk moet doen, dus bij langwerkende insuline, is het beter om te injecteren in je bil of been. Wanneer je zelf kunt en wilt injecteren zijn er insulinepompjes. Deze doe je via een naaldje in je buik en geeft constant een beetje insuline. Rond een maaltijd kun je extra doseringen geven. De insulinepomp is een klein apparaatje dat in je zak past, vaak met een mini-afstandsbediening.
Behandeling diabetes type 2
Als je Diabetes type 2 hebt, krijg je vaak medicatie om je bloedsuiker te verlagen. Dit kunnen zijn: metformine, dit zorgt ervoor dat de lever minder bloedsuiker aanmaakt, sulfonylureumderivaten, deze middelen zorgen ervoor dat de alvleesklier meer insuline afgeeft, thiazolidinedionen, deze middelen maken de lichaamscellen gevoeliger voor insuline, zodat de bloedsuiker beter kan worden opgenomen en GLP-1 analogen en DPP-4-remmers, dit zijn nieuwe middelen om de hormonen die de darmen aanmaken in reactie op eten.
Voeding Diabetes mellitus
Voedingsadvies
Voor iedereen geldt dat het belangrijk is om gezond te eten. Dus ook voor mensen met Diabetes mellitus. Dit kan met behulp van de Schijf van vijf. Deze is gemaakt door het voedingscentrum. De voedingsadviezen zijn er om een gezond gewicht te bereiken en te behouden, het onder controle houden van het bloedsuiker en om goed te zorgen voor je hart en bloedvaten, zodat je de kans op complicaties verkleint. Het is erg belangrijk dat er extra gelet wordt op de hoeveelheid verzadigd vet en zout voor een beter cholesterolgehalte en een lagere bloeddruk. Dit kan door het eten van vezels. Om hart- en vaatziekten te voorkomen kun je 2 keer per week vis eten, waarvan 1 keer vette vis zoals haring of zalm.
Bereiken en behouden van een gezond gewicht
Er wordt veel hulp geboden aan mensen met Diabetes type 2. Dit komt omdat bij deze type veel mensen te zwaar zijn. En hoe meer overgewicht, hoe hoger het risico op hart- en vaatziekten. Vooral bij vetophoping in en rondom de buik is dit risico hoger. Als je veel buikvet hebt kunnen bovendien de lichaamscellen minder gevoelig worden voor insuline. Buikvet hangt verder samen met een verhoogd cholesterolgehalte en een hoge bloeddruk.
Af en toe komt het voor dat iemand helemaal geen medicatie hoeft te slikken, doordat degene genoeg is afgevallen. Door af te vallen kan van 5 tot 15% verbetering opleveren van de bloedsuikerwaarden, de insulinegevoeligheid van de cellen, het cholesterolgehalte in het bloed en de bloeddruk.
Het maakt niet uit waar je gaat sporten. Als je je goed voelt in de sportschool met een goede krachttraining, elke week een potje tennis met een vriend/vriendin of buiten een stuk hardlopen. Als je maar voldoende in actie komt!
Het onder controle houden van de bloedsuikers
Door een regelmatige verdeling van koolhydraten en vezels kunnen de bloedsuikerwaarden in balans blijven. Net als iedereen hebben mensen met Diabetes koolhydraten nodig. Ze kunnen evenveel koolhydraten nemen als mensen zonder Diabetes. Maar mensen met diabetes moeten er wel heel bewust mee omgaan. Soms is het nodig om koolhydraten te tellen.
Het lichaam kan de koolhydraten beter verwerken door op vaste momenten te eten en het over de dag te verdelen. Elke dag 3 hoofdmaaltijden, namelijk ontbijt, lunch en avondeten, en maximaal 4 keer iets tussendoor. Het eten van veel vezels zorgt ervoor dat het bloedglucosegehalte niet te veel stijgt na de maaltijd.
Mensen die ondanks een gezond eetpatroon veel last houden van te hoge bloedsuikerpieken na de maaltijd, kunnen proberen of het helpt om voedingsmiddelen met een glycemische index te nemen.
Hypo
De hoeveelheid suiker in het bloed verandert steeds. Dit wordt veroorzaakt door eten, drinken, bewegen, emoties, een griepje etc. Een te lage bloedsuikerspiegel heet hypoglykemie, of kort gezegd hypo.
Hoe herken je een hypo?
Als je bloedsuikerspiegel onder de 4 mmol/l komt, heb je een hypo. Dat merk je aan:
- zweten
- trillen
- duizelig zijn
- plotseling wisselend humeur (opeens boos worden bijvoorbeeld) ongeconcentreerd zijn
- hoofdpijn
- moe zijn
- hongerig zijn
Wat moet je doen bij een hypo?
Je wilt natuurlijk dat de hypo zo snel mogelijk wegtrekt. Dit kun je doen door op dat moment iets zoets eten of drinken (light valt hier niet onder) Een voorbeeld kan zijn zes tot acht tabletten druivensuiker of een ander suikerdrankje nemen. Wanneer je niet in de mogelijkheid bent om zo snel een maaltijd te krijgen, is het beste dat je sowieso iets van een boterham, biscuitjes of fruit neemt. In erge gevallen kun je flauwvallen bij een hypo. Bel dan 112.
In sommige gevallen voelen mensen niet dat ze een hypo hebben. Dit heet hypo-unawareness. Vraag aan je dokter of diabetesverpleegkundige wat je dan kunt doen.
Hyper
Een te hoge bloedsuiker heet hyperglykemie, afgekort tot hyper.
Hoe herken je een hyper?
Als je bloedsuiker boven de 10 mmol/l komt, heb je een hyper. Dat merk je aan:
- veel plassen
- veel dorst hebben en houden
- vermoeid zijn
- plotselinge humeurigheid, snel boos worden
- misselijk zijn of overgeven
- alles voelt vervelend
Wat moet je doen bij een hyper?
Je moet veel plassen, omdat je lichaam het teveel aan suiker wilt kwijtraken. Neem niets zoets, maar blijf wel veel drinken. Beweging is ook een goede optie, zodat je spieren het bloedsuiker verbranden. Het lichaam wil zelf het teveel aan suiker in het bloed kwijtraken, door veel plassen. Als je insuline gebruikt, dan moet je meestal extra insuline bijspuiten.
Als de hyper steeds erger wordt, kun je flauwvallen of zelfs in coma raken. Daarnaast kun je bij een zeer ernstige kwestie een diepe ademhaling hebben en je mond kan naar aceton ruiken. Bel op zo'n moment meteen 112.
Complicaties op lange termijn
Doordat je Diabetes mellitus hebt kun je op lange termijn last krijgen van verschillende probleempjes.
Mogelijke complicaties van diabetes
- Ogen
- Hart en bloedvaten
- Nieren
- Zenuwen
- Voeten
- Maag en darmen
- Huid
- Hersenen
- Gewrichten
- Seksualiteit
- Depressie
Wat kun je doen om de complicaties van Diabetes mellitus te voorkomen?
Een stabiele bloedsuikerspiegel is het belangrijkste middel. Maar dat lukt niet altijd gemakkelijk. Een gezond leven en vaak controleren hoe het lichaam ervoor staat helpen al een heel eind. Maak verstandige keuzes met eten en alcohol, stop met roken, denk om je gewicht, veel bewegen, controleer elke dag je voeten zijn nog meer regels waar je je aan kunt houden.
Een arts of verpleegkundige kan je helpen met de controle. Deze kijkt naar je bloedsuiker, je voeten, je bloeddruk en bloedvetten (zoals cholesterol), je gewicht, je nieren (urine testen op eiwitten), je ogen. Ook is het mogelijk om elk najaar een griepprik te halen. Erg belangrijk allemaal!
Gevolgen van een hypo of hyper
Naast dat je dus überhaupt Diabetes hebt kun je dus last hebben van een hypo of een hyper. Dit brengt nog extra gevolgen met zich mee. Een enkele keer kan geen kwaad, maar als dit vaker gebeurd, moet er waarschijnlijk in overleg met een arts of diabetesverpleegkundige een andere behandeling worden gestart. Hoe langer het door gaat dat je een te hoge bloedsuikerspiegel hebt, hoe groter je problemen krijgt in je lichaam. Bij jonge kinderen zijn ernstige hypo's niet goed.
Groetjes!
Email: nanneke-vanderheide@live.nl
Location: Akkrum, Netherlands