Energia
Gure inguruan
Energia ezinbestekoa
Energia ezinbesteko lehengaia da gure bizitzarako eta gehienbat elektrizitatea . Katastrofe bat gertatuko litzateke mundua momentu batez elektrizitate barik gelditzen badan.
Energia
Energia bi mota daude berriztagarriak naturatik ataratakoak eta amaitu ezinak eta berriztaezinak guztiz kutsakorrak dira, gainera egunen batenn agortu egingo dira baina errentableagoak dira ,
Erabiltzen dogun elektrizitate gehiena jatorri berriztaezinekoa da hau da Petroleoa, Ikatza, Nuklearra etb .
Urteotan energia berriztagarriak gehiago sustatzen hasi gara . Espero da 2020rako erabiltzen dan energia guztiaren %20a edo gehiago berriztagarria izatea.
BERRIZTAEZINAK
Energia honek oso kutsakorrak dira baina oso errentableak ,egunen baten amaitu egingo dira . Mundu maialan gehien erabiltzen diran energia motak dira baiana asko kutsatzen dute eta adibidez energia horren ondorioz gertatzen da berotegi efektua .
Energia Fosilak
Energia fosilak dira munduan gehien erabiltzen direnak ,munduan erabiltzen dan energiaren %80 ikatzetik dator .
IKATZA
Erregai fosila da, hainbat mendez gizakiaren ekonomia jardueretarako oso garrantzitsua izan dena eta meatzaritza jarduera handia eragin duena da . Munduan sortzen dan elektrizitatearen %80 ikatzetik dator.
Ikatza oso kutsakorra da eta ikatza errearaziz soetzen dan Co2-ak berotegi efektua sustatzen dau, beraz berriztagarriataz aparte oso kutsakorra da baina oso merkea ere .
Erregai fosila da, hainbat mendez gizakiaren ekonomia jardueretarako oso garrantzitsua izan dena eta meatzaritza jarduera handia eragin duena da . Munduan sortzen dan elektrizitatearen %80 ikatzetik dator.
Ikatza oso kutsakorra da eta ikatza errearaziz soetzen dan Co2-ak berotegi efektua sustatzen dau, beraz berriztagarriataz aparte oso kutsakorra da baina oso merkea ere .
Gas Naturala
Gehienbat metanoz osatutako gasa da. Sarritan beste erregai fosil batzuekin batera agertzen da, eta organismo metanogenikoek ekoizten dute padura, zingira eta zabortegietan. Erregai-iturri garrantzitsua da, baita ongarriak sortzeko lehengaia ere. Berotegi-efektuko gas indartsua da beraz oso kutsakorra eta berriztaezina da eta gero eta urriagoa.
Gehienbat metanoz osatutako gasa da. Sarritan beste erregai fosil batzuekin batera agertzen da, eta organismo metanogenikoek ekoizten dute padura, zingira eta zabortegietan. Erregai-iturri garrantzitsua da, baita ongarriak sortzeko lehengaia ere. Berotegi-efektuko gas indartsua da beraz oso kutsakorra eta berriztaezina da eta gero eta urriagoa.
Petrolioa
Petrolio osaera ezberdineko hidrokarburoen (batez ere alkanoen) nahasketa likidoa da. Hidrokarbonoaren kate-luzera C5H12 eta C18H38 artean da. Materia naturala da, beltza edo marroi iluna (horixka edota berdexka ere izan badaiteke ), nahiz eta osaeraren arabera, itxura desberdina hartzen dau
Petrolioa dagoen bezala ( krudo ) erabil daiteke baina gehienetan refindegi batetik pasatzen da Gasolina, Gasoleoa etb lortzeko .
Petroleoa gero eta eskasagoa danez gero eta karoagoa da , asko kutzatzen du eta honek be berotegi efektua sustatzen laguntzen dau , energia berriztaezina da.
Petrolio osaera ezberdineko hidrokarburoen (batez ere alkanoen) nahasketa likidoa da. Hidrokarbonoaren kate-luzera C5H12 eta C18H38 artean da. Materia naturala da, beltza edo marroi iluna (horixka edota berdexka ere izan badaiteke ), nahiz eta osaeraren arabera, itxura desberdina hartzen dau
Petrolioa dagoen bezala ( krudo ) erabil daiteke baina gehienetan refindegi batetik pasatzen da Gasolina, Gasoleoa etb lortzeko .
Petroleoa gero eta eskasagoa danez gero eta karoagoa da , asko kutzatzen du eta honek be berotegi efektua sustatzen laguntzen dau , energia berriztaezina da.
Energia berriztaezin guztiek asko kutsatzen dute,horren ondorioz berotegi efektua, euri azidoa etb sustatzen dute eta batzuk gero eta urriagoak dira errentableagoak esan arren
Energia Nuklearra
Energia nuklearra uraniotik eta beste material radiaktibo batzunengandik ateratzen da . Material horrei erregai nuklearrak deitzen zaie . Erregai erreaktiboarekin ur irekiten dabe eta lurrun horrekin turbina bat mugiarazten dabe eta sorgailu baten bidez hori elektrizitate bihurtzen dabe . Material erradiaktiboa kontsumitu egiten danez eta ondorioz gehiago erabili hondakinak sortzen ditu .
Hondakin horrek erradiaktiboak segitzen dute esaten baian ez dute balio horregaitik ilobi nuklearretan lurperatzen dira edo itsatzora izurtzen dira.
Hondakin horiek itsatsoan arrainekin kontaktuan daude eta gero arrain horrek guk jaten doguz eta holan bizitzako ziklo guztia ikusten da kaltetuta.
Gainera oso arriskutzua da instripu txiki bat badago be katastrofe mundial bat sortzen da Chernobilen eto Fukusiman gertatu dan bezala .
Energia Nuklearrarekin elektrizitatea egitea oso erreza eta merkea dan arren honek eragin dako kalteak oso handiak izan daitekez.
Erradiakzio horrek minbiziaz aparte zure ondorengoei malformazioak eragingo diote.
Gainera instripua egon dan lurraldean erradiazioa ez da milaka urtetan desagertuko .
Hondakin horrek erradiaktiboak segitzen dute esaten baian ez dute balio horregaitik ilobi nuklearretan lurperatzen dira edo itsatzora izurtzen dira.
Hondakin horiek itsatsoan arrainekin kontaktuan daude eta gero arrain horrek guk jaten doguz eta holan bizitzako ziklo guztia ikusten da kaltetuta.
Gainera oso arriskutzua da instripu txiki bat badago be katastrofe mundial bat sortzen da Chernobilen eto Fukusiman gertatu dan bezala .
Energia Nuklearrarekin elektrizitatea egitea oso erreza eta merkea dan arren honek eragin dako kalteak oso handiak izan daitekez.
Erradiakzio horrek minbiziaz aparte zure ondorengoei malformazioak eragingo diote.
Gainera instripua egon dan lurraldean erradiazioa ez da milaka urtetan desagertuko .
Energia berriztagarriak
Energia Eolikoa
Energia eolikoak haizearen energia erabiltzen dau elektrizitatea sortzeko haizeak errota mugitzen du eta errotak turbina eta horrekin batera sorgailua .Energia eolikoa hau da haizea ez da inoiz agortuko eta ez dau kutxatzen baina oso gareztia da aerosorgailu bat jartzea urte batzuen ostean merkeago irteten badu be, gainera haizea ez da konstantea eta beti ez da egongo eta batzuentzat paisaia apurtzen dau.
Itsas Energia
Olatuetatik be energia atera daiteke eta energia hori ateratzeko hainbat modu daude eta euskal herrian badaukagu batenbat adibidez Mutrikun en baina 2020rako beste hainbat egingo dira . Olatuetatik energia ateratzeko 4 modu dagoz modu eraginkorrena Ur zutabe oztilatzailea da.
Oraindik itsas energia aprobetzatzeko teknologia ez bada oso ahurreratua be urte batzuen barru Elektrizitatea ateratzeko erarik errezenatariko bat izango da gainera ez du bat ere baina aipatu behar dogun egin behar den obra zibila naiko handia dela eta oso kostotzua.
Oraindik itsas energia aprobetzatzeko teknologia ez bada oso ahurreratua be urte batzuen barru Elektrizitatea ateratzeko erarik errezenatariko bat izango da gainera ez du bat ere baina aipatu behar dogun egin behar den obra zibila naiko handia dela eta oso kostotzua.
Ur zutabe ostilatzaileak olatua datorrenean gamberan sartzen du eta barneko aire komprimitzen du ondoren goiko zulotik presio handiz ateratzeko eta are horrek turbina mobiarazi egiten du hola sorgailuak energia hori elektrizitate bilakatzen du
Olatuen gaineztatze sistema
Altura jakin bat duten olatuen ura urtegi batera pasatzen da eta ura uzteko prozezu baten bidez energia elektrikoa sorten da ahu oraindik ez dago oso garatuta.
Altura jakin bat duten olatuen ura urtegi batera pasatzen da eta ura uzteko prozezu baten bidez energia elektrikoa sorten da ahu oraindik ez dago oso garatuta.
Kaptadore puntualeko sistema
Egitura flotagarri batekin ur azaleko edo barneko uhinen bidez norabide guztietara mugitzen da eta holan energia sortzen dau . Sistema honen adibidetzat bat daukagu Euskal Herrian Santoñan.
Egitura flotagarri batekin ur azaleko edo barneko uhinen bidez norabide guztietara mugitzen da eta holan energia sortzen dau . Sistema honen adibidetzat bat daukagu Euskal Herrian Santoñan.
Kaptadore moteltzaileko sistema
Olatuen gainean gora eta behera dabilen egitura flotagarria da eta itsa sugearen moduan eragindako mugimendu kulunkaria energia elektriko biurtzeko gai da .
Olatuen gainean gora eta behera dabilen egitura flotagarria da eta itsa sugearen moduan eragindako mugimendu kulunkaria energia elektriko biurtzeko gai da .
Oceantec
Ibedrola Teknaliarekin batera olatuen ergia aprobetzatzeko beste sistema bat garatzen hasi da Euskal Herria Oceantec izenarekin lehen proba prototipoa egin dabe eta orain tamainu errealeko bat egingo dabe . Sistema ahu pasaiako portutik hurbil probatzen egon dira eta Gipuzkoako kostaldean jartzeko asmoa dabe honekin 1000 etxebizitzarentzako elektrizitatea egin ahal izango dabe .
Ibedrola Teknaliarekin batera olatuen ergia aprobetzatzeko beste sistema bat garatzen hasi da Euskal Herria Oceantec izenarekin lehen proba prototipoa egin dabe eta orain tamainu errealeko bat egingo dabe . Sistema ahu pasaiako portutik hurbil probatzen egon dira eta Gipuzkoako kostaldean jartzeko asmoa dabe honekin 1000 etxebizitzarentzako elektrizitatea egin ahal izango dabe .
Iberdrola y Tecnalia instalan el primer prototipo de energía de las olas (Oceantec)
Itsaspeko Aerosorgailua
Tramankulu honek Ezkoziako iparraldean hasi dira jartzen proba modura eta erantzun oso ona ematen ari dira . Itsaspeko honen turbina itsas korrontearekin mugitzen da eta sorgailuarekin energia zinetiko hori elektrizitate biurtzen dute.
Aerosorgailu honek horaindik probatan dagoz , oso gareztiak dira eta ezin dira istasoko edozein puntutan jarri.
Tramankulu honek Ezkoziako iparraldean hasi dira jartzen proba modura eta erantzun oso ona ematen ari dira . Itsaspeko honen turbina itsas korrontearekin mugitzen da eta sorgailuarekin energia zinetiko hori elektrizitate biurtzen dute.
Aerosorgailu honek horaindik probatan dagoz , oso gareztiak dira eta ezin dira istasoko edozein puntutan jarri.
Energia Hidroelektrikoa
Biltegian , altueran ,dagoen uraren energiaren energia grabitatorioa eraldatzen da . Ura biltegitik irteten iztean abiadura hartzen dau ahu da energia zinetikoa eta energia horrek turbina bat mugiarazten dau . Sorgailuarekin energia hori elektrizitate bilakatzen da .
Energia ahu berriztagarria da erabiltzen dan ura ez delako edateko erabiltzen eta urak berriro bere zikloa egin du eta berriro hur biltegian eroriko da.
Energia hidroelektrikoko biltegi bat egite oso garestia da baina oso eraginkorra , aipatu beharra dago paisaia aldatu dezakela baina oso eraginkorra da.
Energia ahu berriztagarria da erabiltzen dan ura ez delako edateko erabiltzen eta urak berriro bere zikloa egin du eta berriro hur biltegian eroriko da.
Energia hidroelektrikoko biltegi bat egite oso garestia da baina oso eraginkorra , aipatu beharra dago paisaia aldatu dezakela baina oso eraginkorra da.
Eguzki energia
Eguzkitik datorren erradiazioa eguzki plaka batzuen bidez jaso eta aprobetzatu egiten da .
Bi eratara aprobetzatu daiteke eguzki plakean arabera.
Plaka fotoboltaikoak honek eguzki energia elektrizitate bihurtzen dute edo plaka fototermikoak onek berotasuna hartzen dute .
Badago beste sistema bat eguzki energia aprobetzatzeko . Ispilu antzeko batzuen bidez eguzkia energia guztia puntu batera enfokatzen dute puntu horretan dagoan ura irakiten jarriz gero ur horretatik ateratako lurrunarekin turbina bat eta ostan mobiarazten da eta sorgailuaren bidez elektrizitatea sortzen dogu.
Eguzki energia oso garbia da eta ez dut bat ere kutxatzen eta gainera ez du kosto ekonomiko importanterik baina eguzki ordu nahko behar dira errentableak izateko.
Bi eratara aprobetzatu daiteke eguzki plakean arabera.
Plaka fotoboltaikoak honek eguzki energia elektrizitate bihurtzen dute edo plaka fototermikoak onek berotasuna hartzen dute .
Badago beste sistema bat eguzki energia aprobetzatzeko . Ispilu antzeko batzuen bidez eguzkia energia guztia puntu batera enfokatzen dute puntu horretan dagoan ura irakiten jarriz gero ur horretatik ateratako lurrunarekin turbina bat eta ostan mobiarazten da eta sorgailuaren bidez elektrizitatea sortzen dogu.
Eguzki energia oso garbia da eta ez dut bat ere kutxatzen eta gainera ez du kosto ekonomiko importanterik baina eguzki ordu nahko behar dira errentableak izateko.
Energia Geotermikoa
Energia geotermikoa lurraren barneko beroaz baliatuta lortzen den energia da. Lurpeko tenperatura baju edota ertaina 20 ºC-tik 150 ºC-ra bitartekoa zuzenean eraikinak berotzeko edo hozeko erabil daiteke ura berotzeko ere , tenperatura altua 150 ºC-tik gorakoa energia elektrikoa eskuratzeko erabiltzen da.
Energia geotermikoa ez da bat eere kutzakorra baina lurpetik beroa ateratzeko instalazioa oso gareztia da.
Energia geotermikoa ez da bat eere kutzakorra baina lurpetik beroa ateratzeko instalazioa oso gareztia da.
Biomasa
Biomasa materia oraganikoaren berrerabilpena da Energia sortzeko .
Biomasa erregai modura , beroa sortzeko edo elektrizitatea egiteko erabil daiteke.
Biomasa erregai modura , beroa sortzeko edo elektrizitatea egiteko erabil daiteke.
Energia Etiketak
Honelako etiketek energiaren eta oinarrizko beste baliabide batzuen kontsumoari buruzko informazioa ematen dute, gailu-mota bakoitzari buruzko datu osagarriez gain. Horrela, gure beharretara ongien egokitzen dena hauta dezakegu.
Energia-etiketa gailu hauek izan behar dute:
- Hozkailuak eta izozkailuak
- Etxeko danbor-lehorgailuak
- Etxeko garbigailuak
- Etxeko garbigailu-lehorgailu konbinatuak
- Aire girotua
- Ontzi-garbigailuak
- Telebistak
Energia-etiketak ematen duen informazioa hiru ataletan banatuta agertzen da:
- Enpresa fabrikatzaileari eta etxetresna elektrikoaren modeloari buruzko datuak.
- Gailuaren energia-eraginkortasun mota: A (A+++, A++, A+ eta A) motakoak dira eraginkortasun handienekoak, eta D motakoak, berriz, izan litekeen eraginkortasunik txikienekoak.
- Etxetresna elektriko mota bakoitzari dagozkion datu espezifikoak.
2011ko abendutik aurrera, enpresek nahitaez jarri behar dute Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2010/30/UE Zuzentarauak arautzen duen energia-etiketa berria.
Hozkailu baten etiketa
Komun baten etiketa
Garbigailu baten etiketa
Euskal Herrian
Euskal herrian konsumitzen den energiaren %6 bakarrik produzitzen dogu. Baian gero eta energia berriztagarri gehiago erabiltzen hasi gara.
Biomasak pruduzitutako 286.759 tpb-etik %3 a urdaibaien produzituta egoan .
Energia hidroelektrikoa produzidutako 40.900 tpb-etik 0,02 urdaibaien produzitzen dira.
Eguzki energiaren 241 tpb-etik % 2 urdaibaien produzitu dira .
Energia eolikoarekin 21.500 se produzitu ziran urdaibaien.
Biomasak pruduzitutako 286.759 tpb-etik %3 a urdaibaien produzituta egoan .
Energia hidroelektrikoa produzidutako 40.900 tpb-etik 0,02 urdaibaien produzitzen dira.
Eguzki energiaren 241 tpb-etik % 2 urdaibaien produzitu dira .
Energia eolikoarekin 21.500 se produzitu ziran urdaibaien.
Bermeon
Bermeon , erabiltzen diren energia baliabide gehienak atzerritik datozbaina badaukaguz Bermeoko azokan plaka fotoboltaiko batzuk 25kwp sortzen dabezanak ,kiroldegian be badaukaz plaka fotobolkaikoa batzuk eta 17.8kwp sortzen ditu , zubiaur tar kepa kalean eta san martinen eraikin dako eraikin batzuk plaka fotoboltaiko batzuekin ornituta dagoz. Bermeoko zahar etxean plaka fototermikoak daukaguz 6000 litro ur berotzeko gai direnak egun baten. Urte batzuk atzerago egiten badugu Bermeon ,gas natural foko bat egon zan itsazertzean eta plataforma bat egin zan Gabiota izenekoa .
Bermeotik urbil Zornotzan, Boroan Zentral termiko bat dago ,gas naturala erabiltzen dauana , hau da energia berriztaezina . Bilboko portuan be bezte zentral bat daukagu
gas likidoa gaseosora pasatzen dauana holan energia sortuz hau be berriztaezina da gehienak bezala. Bilboko portuan eta Oiz mendiaren tontorrean Aerogeneratzileak daukagun hau da energia eolikoa, berriztagarria . Mutrikun ere badaukagu zentral bat olatuez baliatzen dana elektrizitatea ezkuratzeko .
Bermeotik urbil Zornotzan, Boroan Zentral termiko bat dago ,gas naturala erabiltzen dauana , hau da energia berriztaezina . Bilboko portuan be bezte zentral bat daukagu
gas likidoa gaseosora pasatzen dauana holan energia sortuz hau be berriztaezina da gehienak bezala. Bilboko portuan eta Oiz mendiaren tontorrean Aerogeneratzileak daukagun hau da energia eolikoa, berriztagarria . Mutrikun ere badaukagu zentral bat olatuez baliatzen dana elektrizitatea ezkuratzeko .
Nire uztez
Bermeon eta inguruetan leku apartak daukaguz energia berriztagarria sortzeko zentralak jartzeko adibidez kostalde guztian Mutrikun jarri dalako olatu sistema jartzeko edo "ronpeolasean " aero generatzaileak jartzeko . Esan beharra daukagu energia berriztagarriak ez direla hain errentableak adibidez eolikoa edo eguzki energia , beti ez dalako eguzki edo haizerik egongo , baina mundua konterbatu nahi badogu gutxiago kontsumitzen eta energia berriztagarri gehiago erabiltzen hasi behar gara .