Y Cymry Dyddiol
Gan:Cian Hapgood Pris:25c Dyddiad:08/12/15
Atgof i Aberfan, 50 blwyddyn ymlaen.
Atgof i un o drychinebau mwyaf erchyll Cymru.
Stori Y Drychineb
Eleni, rydym yn dathlu penblwydd 50 Trychineb Aberfan. Digwyddodd y trychineb ar Ddydd Gwener, 21ain o Hydref, 1966 ym mhentref bach Aberfan, sydd wedi cael ei sefydlu yn Nhe-Dwyrain Cymru. Am 9:15 y bore, llithrodd domen glo mawr lawr o weithdra rhif 7 a chladdodd Ysgol Gynradd Pantglas. Yn enwedig ag yr ysgol, gladdodd ugain dy a ffermdy. Yn y trychineb ofnadwy yma, collodd nifer o bobl ei fywydau. Rhoddodd y bai ar y Bwrdd Glo Cenedlaethol, ac am gosb, roedd angen iddyn nhw dalu £500 i deuluoedd y meirw am bob plentyn collodd y teulu hynny. Ar ôl i'r trychineb digwydd, fel ymgais i ddangos cariad at frawd, helpodd heddweision, ymladdwyr tan y glowyr i symud y sbwriel. I geisio osgoi talu llawer iawn o arian, dywedodd y Bwrdd Glo Cenedlaethol taw damwain naturiol oedd y peth cyfan, ac nid nhw dyled cael y bai. Yn ôl nhw, cynyddodd lefel y dŵr yn y pentwr wastraff ar ben y mynydd, a hwnna oedd beth sydd wedi achosi'r sbwriel a glo i lithro lawr y mynydd yn y trychineb hynllefol yma. Er roedd angen i'r Bwrdd Glo talu llawer o arian i deuluoedd y meirw, ni chafodd unrhyw o'r gweithwyr ei ddiswyddo neu disblygu.
Ffeithiau Pwysig Eraill
Cyn i'r trychineb digwydd, roedd y plant i gyd yn neuadd yr ysgol yn ganu'r emyn "All Things Bright And Beautiful.' Ni chafodd unrhyw gyrff ei ddarganfod neu unrhyw un ei ddarganfod ar ôl 11 o gloch y bore, ond cymerodd wythnos gyfan nes i bob corf gael ei ddarganfod. I ddangos pa mor hynllefol roedd y trychineb, cymharodd rhai e a thrychineb 'Senghennydd,' le collodd 439 o ddynion ei fywydau. Yr unig reswm a chafodd y ddau ei gymharu yw oherwydd collodd nifer o blant ei fywydau. Yn y trychineb, bu farw 166 o bobl, lladdwyd 116 o blant rhwng 7 a 10 oed, a bu farw 5 o athrawon yr ysgol. Y gweddill oedd pobl a oedd yn byw yn y pentref. Ar yr ochr hapusach, oroesodd ambell ddisgybl i ddweud y stori i eraill.